در حال ویرایش ابوبکر کرجی (بخش)

== اختلاف در نام ==
برخی محققین تا چندی پیش ابوبکر کرجی را به اشتباه با نام کرخی می‌نوشته‌اند و او را منسوب به [[کرخ]] [[بغداد]] می‌دانسته‌اند. این نسبت مبنی بر اشتباهی بوده که در اصل برای [[خاورشناس]] آلمانی [[فرانتس وپکه]] روی داده‌است. وپکه نخستین محققی است که به آثار کرجی توجه نموده. وی در سال ۱۸۵۳ میلادی ترجمه مختصری از کتاب [[الفخری]] کرجی را به زبان فرانسه منتشر ساخت و مقدمه‌ای نیز بر آن نوشت. اما چون کتابی که برای ترجمه در دسترس او بوده نسخه‌ای خطی از کتاب الفخری متعلق به [[کتابخانه پاریس]] بوده که در آن نام کرجی با جابجایی یک نقطه و به اشتباه کرخی نوشته شده‌است، از این جهت فرانتس وپکه هم بدون توجه به آن تحریف وی را کرخی و اهل کرخ بغداد معرفی کرده و از اینجا این نسبت شهرت یافته و در کتاب‌هایی که بعداً در مورد این موضوع نوشته شده چه در زبان‌های اروپایی یا عربی نام او را کرخی نوشته‌اند.<ref>{{پک|کرجی|۱۳۸۸|ک=انباط المیاء الخفیه|ص=۵۶}}</ref><ref>{{پک|گوبلو|۱۳۷۱|ک=قنات: فنی برای دستیابی به آب|ص=۱۲۷}}</ref>

اقدام فرانتس وپکه و شهرت کتاب «الفخری» خاورشناسان را متوجه اهمیت دستاوردهای کرجی کرد و [[ادولف هوخهایم]]، خاورشناس [[آلمانی‌ها|آلمانی]]، ترجمهٔ کتاب «[[الکافی فی الحساب]]» کرجی را در سه جلد کوچک بین سال‌های ۱۸۷۸ و ۱۸۸۰ به زبان آلمانی منتشر ساخت.

تا سال ۱۹۳۳ اطلاعات دربارهٔ تألیفات کرجی منحصر به همین دو کتاب «الفخری» و «الکافی فی الحساب» بود و دربارهٔ نسبت غلط وی یعنی کرخی هم صحبتی نبود؛ ولی در سال ۱۹۳۳ [[جورجو لوی دلا ویدا]]، پروفسور [[مردم ایتالیا|ایتالیایی]]، مقاله مهمی در مجله تحقیقات شرقی دربارهٔ کرجی منتشر ساخت و در آن مقاله چند موضوع تاریخی را در مورد این ریاضیدان مورد بحث قرار داد. وی با بررسی چندین [[نسخه خطی]] از کتاب‌های کرجی که در کتابخانه‌های مختلف یافته بود اشتباهی که تا پیش از آن در نسبت کرجی برای محققین دست داده بود را تصحیح نمود.

از جمله نسخه‌های خطی که پروفسور دلاویدا بررسی کرد یکی کتابی از کرجی در [[کتابخانه واتیکان]] به نام «البدایع فی الحساب» است و دیگری نسخه خطی از کتاب «الکافی فی الحساب» در [[کتابخانه لویس ساباط]] و همچنین نسخه‌ای خطی از یک کتاب دیگر کرجی به نام «علل حساب [[الجبر والمقابله|الجبر و المقابله]]» متعلق به [[کتابخانه بادلیان]] در [[آکسفورد]] [[انگلستان]] است که در تمام این نسخه‌ها نام مؤلف، کرجی با جیم نوشته شده‌است، نه کرخی با خاء.<ref>{{پک|کرجی|۱۳۸۸|ک=انباط المیاء الخفیه|ص=۵۷}}</ref><ref>{{پک|قربانی|۱۳۷۵|ک=زندگینامهٔ ریاضیدانان دورهٔ اسلامی از سدهٔ سوم تا سدهٔ یازدهم هجری|ص=۳۹۱}}</ref>

امروزه اما در صحت نسبت کرجی هیچگونه شک و تردیدی نیست زیرا گذشته از نسخه‌های خطی کتاب‌هایی که لوی دلاویدا بدان‌ها استناد جسته‌است در تمام شرح‌هایی هم که بر کتاب‌های کرجی نوشته شده نام او را کرجی نوشته‌اند. یکی از این شرح‌ها کتابی است به نام «الشرح الشافی لکتاب الکافی فی الحساب» تألیف [[محمدبن احمدبن علی الشهرزوری]] که یک نسخه خطی از آن در [[کتابخانه بنی جامع]] موجود است، و دیگر شرح دیگری است از همین کتاب الکافی از [[ابوعبدالله حسین بن احمد الشقاق]] که نسخه خطی آن در [[کتابخانه سرای]] موجود و به نام «شرح کتاب الکافی فی الحساب» ذکر شده‌است و در این شرح‌ها نسبت کرجی با جیم نوشته شده. همچنین است نسخه خطی «الباهر» از [[سموئیل بن یحیی المغربی]] که در سال ۷۲۵ هجری قمری نوشته شده و در [[کتابخانه ایاصوفیا]] موجود است. در این کتاب نیز بیش از سی مرتبه نام کرجی ذکر شده و حتی یکبار هم کرخی نوشته نشده. از این‌ها گذشته مقدمه کتاب «انباط المیاء الخفیه» خود دلیل قاطعی است که کرجی اهل کرخ بغداد نبوده، زیرا خود او در این مقدمه گوید: «هنگامی که به [[عراق]] وارد شدم و دیدم که مردم آنجا از کوچک و بزرگ دانش دوست و قدرشناس علم هستند و دانشمندان را گرامی می‌شمرند کتاب‌هایی که در حساب و هندسه تألیف کردم…» خود می‌رساند که وی از جای دیگری به عراق آمده بوده‌است.<ref>{{پک|کرجی|۱۳۸۸|ک=انباط المیاء الخفیه|ص=۵۸}}</ref>