در حال ویرایش استان البرز
این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.
| نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
|پلاک خودرو={{پرچم|ایران}} ۶۸ _ ۷۸ ط _۲۱ ص، و _ ۳۸ ب، د، س، م، ن، ه، ی _ ۳۰ د، س، ل، م}} | |پلاک خودرو={{پرچم|ایران}} ۶۸ _ ۷۸ ط _۲۱ ص، و _ ۳۸ ب، د، س، م، ن، ه، ی _ ۳۰ د، س، ل، م}} | ||
'''استان البرز''' سی و یکمین استان ایران است. این استان در [[البرز مرکزی]] جای گرفته است و دلیل نامگذاری استان البرز به همین علت بوده است. استان البرز از شمال با استان مازندران از غرب با استان قزوین از شرق با استان تهران و از جنوب با استان مرکزی همجوار است. استان البرز در سال ۱۳۸۹ طبق مصوبه مجلس شکل گرفت. در این استان باد گرم و خشکی در فصل گرم سال از سمت جنوب شرقی می‌وزد که در اصطلاح محلی به ان باد راز می‌گویند و هوای گرم و خشک با گردو غبار را به همراه می آورد که آثار ان در جنوب استان محسوس تر است<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100878572955| عنوان = نام البرز در نقشه ایران جای گرفت| تاریخ بازدید = ۳ تیر ۱۳۸۹| تاریخ = | ناشر = جام‌جم‌آنلاین| زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20100628035407/http://jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100878572955| archivedate = ۲۸ ژوئن ۲۰۱۰| dead-url = yes}}</ref> | '''استان البرز''' سی و یکمین استان [[ایران]] است. این استان در [[البرز مرکزی]] جای گرفته است و دلیل نامگذاری استان البرز به همین علت بوده است. استان البرز از شمال با [[استان مازندران]] از غرب با [[استان قزوین]] از شرق با [[استان تهران]] و از جنوب با [[استان مرکزی]] همجوار است. استان البرز در سال ۱۳۸۹ طبق مصوبه مجلس شکل گرفت. در این استان باد گرم و خشکی در فصل گرم سال از سمت جنوب شرقی می‌وزد که در اصطلاح محلی به ان باد راز می‌گویند و هوای گرم و خشک با گردو غبار را به همراه می آورد که آثار ان در جنوب استان محسوس تر است<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100878572955| عنوان = نام البرز در نقشه ایران جای گرفت| تاریخ بازدید = ۳ تیر ۱۳۸۹| تاریخ = | ناشر = جام‌جم‌آنلاین| زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20100628035407/http://jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100878572955| archivedate = ۲۸ ژوئن ۲۰۱۰| dead-url = yes}}</ref> | ||
== تاریخچه == | == تاریخچه == | ||
[[پرونده:Tehran administrative divisions = Taqsimat-i kishvari - 1972.jpg|300px|بندانگشتی|استان مرکزی سابق به مرکزیت تهران که در سال ۱۳۵۶ تجزیه شد. استان فعلی البرز تا سال ۱۳۵۶ خورشیدی بخشی از استان مرکزی سابق بود. (با [[استان مرکزی]] فعلی اشتباه نشود)]] | [[پرونده:Tehran administrative divisions = Taqsimat-i kishvari - 1972.jpg|300px|بندانگشتی|استان مرکزی سابق به مرکزیت تهران که در سال ۱۳۵۶ تجزیه شد. استان فعلی البرز تا سال ۱۳۵۶ خورشیدی بخشی از استان مرکزی سابق بود. (با [[استان مرکزی]] فعلی اشتباه نشود)]] | ||
در جلسهٔ هیئت دولت در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۸ لایحهٔ تأسیس این استان تصویب و به مجلس شورای اسلامی فرستاده شد.<ref>[http://www.fardanews.com/fa/pages/?cid=102395 فردا نیوز]</ref> در ادامه با تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۱۳۸۹/۴/۷ '''استان البرز''' به‌طور رسمی شکل گرفت.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.mehrnews.ir/NewsPrint.aspx?NewsID=1106193 |title=خبر تصویب استان البرز |accessdate=۲۴ ژوئن ۲۰۱۰ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110920053536/http://www.mehrnews.ir/NewsPrint.aspx?NewsID=1106193 |archivedate=۲۰ سپتامبر ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref> | در جلسهٔ [[هیئت دولت]] در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۸ لایحهٔ تأسیس این استان تصویب و به [[مجلس شورای اسلامی]] فرستاده شد.<ref>[http://www.fardanews.com/fa/pages/?cid=102395 فردا نیوز]</ref> در ادامه با تصویب نمایندگان [[مجلس شورای اسلامی]] در تاریخ ۱۳۸۹/۴/۷ '''استان البرز''' به‌طور رسمی شکل گرفت.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.mehrnews.ir/NewsPrint.aspx?NewsID=1106193 |title=خبر تصویب استان البرز |accessdate=۲۴ ژوئن ۲۰۱۰ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110920053536/http://www.mehrnews.ir/NewsPrint.aspx?NewsID=1106193 |archivedate=۲۰ سپتامبر ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref> | ||
در این طرح پیشنهادی [[کرج]] به عنوان مرکز استان در نظر گرفته شده است. این شهر در ۲۰ کیلومتری غرب تهران و در حوزهٔ استحفاظی استان تهران قرار گرفته بود که با جمعیتی بالغ بر ۱٬۶۱۴٬۶۲۶ نفر، چهارمین شهر پرجمعیت ایران پس از شهرهای | در این طرح پیشنهادی [[کرج]] به عنوان [[مرکز استان]] در نظر گرفته شده است. این شهر در ۲۰ کیلومتری غرب [[تهران]] و در حوزهٔ استحفاظی [[استان تهران]] قرار گرفته بود که با جمعیتی بالغ بر ۱٬۶۱۴٬۶۲۶ نفر، چهارمین شهر پرجمعیت [[ایران]] پس از شهرهای [[تهران]]، [[مشهد]] و [[اصفهان]] محسوب می‌گردد. همچنین رئیس‌جمهور وقت جمهوری اسلامی در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۸۹ در نامهای به وزارت کشور قانون تأسیس استان البرز که در جلسهٔ علنی دوم تیر ۱۳۸۹ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده بود و [[شورای نگهبان]] نیز آن را تأیید کرده بود، جهت اجرا ابلاغ کرد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8905210460| عنوان = قانون تأسیس استان البرز ابلاغ شد| تاریخ بازدید = ۲۲ مرداد ۱۳۸۹| تاریخ = | ناشر = خبرگزاری فارس| زبان = فارسی| archive-date = ۱۳ نوامبر ۲۰۱۱| archive-url = https://web.archive.org/web/20111113082212/http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8905210460| url-status = dead}}</ref> نام این استان از [[رشته‌کوه البرز]] گرفته شده است که بخش مهمی از آن از شمال این استان می‌گذرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2010/08/100812_l07_iran89_ahmadinejad_alborz_province.shtml |عنوان = قانون تأسیس استان البرز به مرکزیت شهر کرج اجرا می‌شود | ناشر = بی‌بی‌سی|تاریخ = ۲۱ مرداد ۱۳۸۹|تاریخ بازدید = ۲۱ مرداد ۱۳۸۹}}</ref> در تاریخ ۲۲ شهریور ۱۳۸۹ با حضور وزیر کشور، استانداری البرز رسماً شروع به فعالیت نمود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.alborznews.net/fa/pages?cid=28620|عنوان = سی و یکمین استانداری کشور افتتاح شد. | ناشر = البرز نیوز|تاریخ = ۲۲ شهریور ۱۳۸۹}}</ref> [[عیسی فرهادی]] به‌عنوان نخستین استاندار البرز انتخاب شده‌بود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.alborznews.net/fa/pages/?cid=31981|عنوان = اولین استاندار"البرز "معرفی شد | ناشر = البرز نیوز|تاریخ = ۳۰ آبان ۱۳۸۹}}</ref> | ||
[[سید علی خامنه‌ای]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=KHAMENEI.IR|نشانی=http://khamenei.ir/|وبگاه=khamenei.ir|بازبینی=2019-05-28}}</ref> درمهرماه ۱۳۹۲، [[سید محمدمهدی حسینی همدانی]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دفتر نماینده ولی فقیه در استان البرز دفتر نماینده ولی فقیه در استان البرز {{!}} پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر نماینده ولی فقیه دراستان البرز و امام جمعه کرج|نشانی=http://emamjomekaraj.ir/|وبگاه=emamjomekaraj.ir|بازبینی=2019-05-28}}</ref> را به عنوان اولین نماینده ولی فقیه در استان البرز انتخاب کرد. | |||
== تقسیمات استانی == | == تقسیمات استانی == | ||
| خط ۲۲۶: | خط ۲۲۶: | ||
[[پرونده:Linguistic Map of Alborz Province.png|300px|بندانگشتی|نقشهٔ زبانی استان البرز :{{سخ}}رنگ زرد: زبان فارسی و [[گویشهای فارسی-مازندرانی]]([[گویش کرجی|کرجی]])،{{سخ}}رنگ قرمز :[[گویشهای فارسی-مازندرانی]] و آذربایجانی،{{سخ}}رنگ سبز روشن: [[گویشهای فارسی-مازندرانی]]،{{سخ}}رنگ سبز تیره: [[زبان مازندرانی]]،{{سخ}}رنگ آبی: گویش طالقانی{{سخ}}رنگ نارنجی: زبان تاتی]] | [[پرونده:Linguistic Map of Alborz Province.png|300px|بندانگشتی|نقشهٔ زبانی استان البرز :{{سخ}}رنگ زرد: زبان فارسی و [[گویشهای فارسی-مازندرانی]]([[گویش کرجی|کرجی]])،{{سخ}}رنگ قرمز :[[گویشهای فارسی-مازندرانی]] و آذربایجانی،{{سخ}}رنگ سبز روشن: [[گویشهای فارسی-مازندرانی]]،{{سخ}}رنگ سبز تیره: [[زبان مازندرانی]]،{{سخ}}رنگ آبی: گویش طالقانی{{سخ}}رنگ نارنجی: زبان تاتی]] | ||
زبان‌های رایج در استان البرز: | زبان‌های رایج در استان البرز: | ||
# زبان فارسی: این زبان گویش اصلی شهر کرج و رایج‌ترین زبان بین اقوام مختلف کرج می‌باشد. | # [[زبان فارسی]]: این زبان گویش اصلی شهر کرج و رایج‌ترین زبان بین اقوام مختلف کرج می‌باشد. | ||
# [[گویش کرجی]]: گویش کرجی گویشی از خانواده گویشهای فارسی-مازندرانی می‌باشد این گویش توسط بومیان [[شهرستان فردیس]]، [[شهرستان ساوجبلاغ]] و [[کرج]] گویش می‌شود، گویش کرجی زبان بومی نواحی مرکزی و جنوبی [[شهرستان کرج]] می‌باشد. این گویش در محلات مختلف کرج همچون حصار، سرجوب، وسیه، بیلقان، مصباح، سرحد آباد، کلاک، سیاکلان، آتشگاه، دوروان، گوهردشت، ده کرج و غیره گویش می‌شود. در شهرستان ساوجبلاغ این گویش توسط بومیان [[هشتگرد]] و آبادی‌هایی همچون سیرود، اسپی داران (سپیدداران)، اسکولدره، کله رود (گلین رود)، عالم زمین، ولیان، آغشت، برغان، بانو صحرا، خوروین، ورده (هندوکوچیک)، سیواندره، سیبستان، آجین دوجین، کوشک زر، آردهه، فشند، ینگی امام، شنده، سنج، بریانچال، سرهه، طالیان و غیره گویش می‌شود.<ref>{{پک|رضا آقازاده |۱۳۸۹|ک=گویش کرجی|ص=۸۸}}</ref> | # [[گویش کرجی]]: گویش کرجی گویشی از خانواده [[گویشهای فارسی-مازندرانی]] می‌باشد این گویش توسط بومیان [[شهرستان فردیس]]، [[شهرستان ساوجبلاغ]] و [[کرج]] گویش می‌شود، گویش کرجی زبان بومی نواحی مرکزی و جنوبی [[شهرستان کرج]] می‌باشد. این گویش در محلات مختلف کرج همچون حصار، سرجوب، وسیه، بیلقان، مصباح، سرحد آباد، کلاک، سیاکلان، آتشگاه، دوروان، گوهردشت، ده کرج و غیره گویش می‌شود. در شهرستان ساوجبلاغ این گویش توسط بومیان [[هشتگرد]] و آبادی‌هایی همچون سیرود، اسپی داران (سپیدداران)، اسکولدره، کله رود (گلین رود)، عالم زمین، ولیان، آغشت، برغان، بانو صحرا، خوروین، ورده (هندوکوچیک)، سیواندره، سیبستان، آجین دوجین، کوشک زر، آردهه، فشند، ینگی امام، شنده، سنج، بریانچال، سرهه، طالیان و غیره گویش می‌شود.<ref>{{پک|رضا آقازاده |۱۳۸۹|ک=گویش کرجی|ص=۸۸}}</ref> | ||
# [[تاتی طالقانی|گویش طالقانی]]: گویش طالقانی گویش بومی اهالی جوستان، کنارود، میان طالقان و پایین طالقان می‌باشد این گویش گویش اصلی شهر طالقان و جوستان و آبادی‌هایی همچون فشندک، اوانک، گلیرد و غیره است.<ref>{{یادکرد وب | # [[تاتی طالقانی|گویش طالقانی]]: گویش طالقانی گویش بومی اهالی جوستان، کنارود، میان طالقان و پایین طالقان می‌باشد این گویش گویش اصلی شهر طالقان و جوستان و آبادی‌هایی همچون فشندک، اوانک، گلیرد و غیره است.<ref>{{یادکرد وب | ||
|عنوان=در گفتگو با مهر عنوان شد: مدیر کل میراث فرهنگی استان البرز:استان البرز کانون تمرکز لهجه‌ها و گویش‌ها از سراسر کشور | |عنوان=در گفتگو با مهر عنوان شد: مدیر کل میراث فرهنگی استان البرز:استان البرز کانون تمرکز لهجه‌ها و گویش‌ها از سراسر کشور | ||
| خط ۲۵۵: | خط ۲۵۵: | ||
|dead-url=yes | |dead-url=yes | ||
}}</ref> | }}</ref> | ||
# گویش قصرانی: گویش قصرانی گویشی از [[زبان مازندرانی]] می‌باشد که در شمال شهرستان کرج نواحی همچون [[شهرستانک (کرج)|شهرستانک]]، [[لانیز]]، [[شلنک]] و [[همه جا]] گویش می‌شود.<ref>{{پک|حبیب برجیان |۱۳۹۲|ک=گویشهای تبروید در البرز مرکزی: همگرایی زبانی بین طبری و فارسی|ص=۴۳۰}}</ref> | # [[گویش قصرانی]]: گویش قصرانی گویشی از [[زبان مازندرانی]] می‌باشد که در شمال شهرستان کرج نواحی همچون [[شهرستانک (کرج)|شهرستانک]]، [[لانیز]]، [[شلنک]] و [[همه جا]] گویش می‌شود.<ref>{{پک|حبیب برجیان |۱۳۹۲|ک=گویشهای تبروید در البرز مرکزی: همگرایی زبانی بین طبری و فارسی|ص=۴۳۰}}</ref> | ||
# [[گویش ولاترویی]]: گویش ولاترویی گویشی از [[زبان مازندرانی]] می‌باشد که در محدوده [[ولایت‌رود]] تا گچسر صحبت می‌شود.<ref>{{پک|حبیب برجیان |۱۳۸۸|ک=متون طبری، بررسی فعل در گویش ولاترو|ص=۲۶۰}}</ref> | # [[گویش ولاترویی]]: گویش ولاترویی گویشی از [[زبان مازندرانی]] می‌باشد که در محدوده [[ولایت‌رود]] تا گچسر صحبت می‌شود.<ref>{{پک|حبیب برجیان |۱۳۸۸|ک=متون طبری، بررسی فعل در گویش ولاترو|ص=۲۶۰}}</ref> | ||
# ترکی آذربایجانی: این گویش توسط مهاجران آذربایجانی در برخی روستاهای ساوجبلاغ همچون هیو، شلمزار، خور، قلعه، چندار، تنکمان، نظرآباد، ابراهیم‌آباد، قاسم‌آباد گویش می‌شود همچنین روستای میناوند تنها روستای آذری‌زبان شهرستان طالقان می‌باشد و در [[شهرستان نظرآباد]] نیز زبان ترکی رایج است. | # [[زبان ترکی آذربایجانی|ترکی آذربایجانی]]: این گویش توسط مهاجران آذربایجانی در برخی روستاهای ساوجبلاغ همچون هیو، شلمزار، خور، قلعه، چندار، تنکمان، نظرآباد، ابراهیم‌آباد، قاسم‌آباد گویش می‌شود همچنین روستای میناوند تنها روستای آذری‌زبان شهرستان طالقان می‌باشد و در [[شهرستان نظرآباد]] نیز زبان ترکی رایج است. | ||
== اقتصاد == | == اقتصاد == | ||
| خط ۲۶۷: | خط ۲۶۷: | ||
== جاذبه‌های گردشگری == | == جاذبه‌های گردشگری == | ||
{{اصلی|جاذبه‌های گردشگری استان البرز|فهرست آثار ملی استان البرز}} | {{اصلی|جاذبه‌های گردشگری استان البرز|فهرست آثار ملی استان البرز}} | ||
استان البرز دارای بناها و جاذبه‌های طبیعی بسیاری است که ۵۲ بنای استان البرز در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=جاذبه‌های گردشگری البرز|نشانی=https://www.borna.news/بخش-استان-ها-11/823205-جاذبه-های-گردشگری-البرز|وبگاه=خبرگزاری برنا|بازبینی=2021-02-02|کد زبان=fa}}</ref> | استان البرز دارای بناها و جاذبه‌های طبیعی بسیاری است که ۵۲ بنای استان البرز در [[فهرست آثار ملی ایران]] ثبت شده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=جاذبه‌های گردشگری البرز|نشانی=https://www.borna.news/بخش-استان-ها-11/823205-جاذبه-های-گردشگری-البرز|وبگاه=خبرگزاری برنا|بازبینی=2021-02-02|کد زبان=fa}}</ref> | ||
[[پرونده:Emamzadeh Taher 2.jpg|بندانگشتی|220x220px|[[امامزاده طاهر (کرج)|امامزاده طاهر]] در آخرین پنج‌شنبه سال ۱۳۹۴ خورشیدی]] | [[پرونده:Emamzadeh Taher 2.jpg|بندانگشتی|220x220px|[[امامزاده طاهر (کرج)|امامزاده طاهر]] در آخرین پنج‌شنبه سال ۱۳۹۴ خورشیدی]] | ||
[[پرونده:Caves in Iran, Yakh Morad Cave, غار یخ مراد در حوالی روستای آزادبر و کهنه ده 01.jpg|جایگزین=عکسی از غار یخ مراد از جاذبه‌های طبیعی گردشگری استان البرز|بندانگشتی|220x220پیکسل|[[غار یخمراد در کهنه ده|غار یخ مراد]] از جاذبه‌های طبیعی گردشگری استان البرز]] | [[پرونده:Caves in Iran, Yakh Morad Cave, غار یخ مراد در حوالی روستای آزادبر و کهنه ده 01.jpg|جایگزین=عکسی از غار یخ مراد از جاذبه‌های طبیعی گردشگری استان البرز|بندانگشتی|220x220پیکسل|[[غار یخمراد در کهنه ده|غار یخ مراد]] از جاذبه‌های طبیعی گردشگری استان البرز]] | ||
| خط ۳۱۰: | خط ۳۱۰: | ||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||
* آمار تفصیلی نفوس و خانوار نقاط جمعیتی استان البرز در | {{ویکی‌سفر}}{{ویکی‌انبار|Category:Alborz Province}} | ||
* آمار تفصیلی نفوس و خانوار نقاط جمعیتی استان البرز در {{سرشماری ۱۳۹۰|۳۰}} | |||
* [http://p-alb.ir/ استانداری البرز] | * [http://p-alb.ir/ استانداری البرز] | ||
* [http://alborzeman.ir/ بانک جامع اطلاعات شهری استان البرز] | * [http://alborzeman.ir/ بانک جامع اطلاعات شهری استان البرز] | ||
{{استان البرز}} | {{استان البرز}} | ||
{{استان‌های ایران}} | |||
{{دهستان‌های استان البرز}} | {{دهستان‌های استان البرز}} | ||
{{بلندترین قله استان‌های ایران}} | {{بلندترین قله استان‌های ایران}} | ||
[[رده: | [[رده:استان البرز|استان البرز]] | ||
[[رده:استان‌های ایران|البرز]] | |||
[[رده:بنیان‌گذاری‌های ۱۳۸۹ در ایران]] | |||
[[رده:رشته‌کوه البرز]] | |||
[[رده:مقاله‌های خرد ایران]] | |||