در حال ویرایش استان البرز (بخش)

== جمعیت‌شناسی ==
=== اقوام ===
قومیتهای گوناگونی مانند لک، کُرد، بختیاری، گیلک، یزدی، تاتی، مازندرانی و آذری در استان البرز زندگی می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.isna.ir/news/92010801238/ترکیب-قومیتی-نقطه-قوت-استان-البرز |عنوان=
ترکیب قومیتی نقطه قوت استان البرز | ناشر =ایسنا |تاریخ = |تاریخ بازبینی= }}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.irna.ir/news/81966144/خصوصيت-هاي-منحصر-به-فرد-جمعيتي-كرج-و-تاثير-آن-در-انتخابات |عنوان=خصوصیت‌های منحصر به فرد جمعیتی کرج و تأثیر آن در انتخابات | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref>
{{اقوام استان‌های ایران/البرز}}
{{-}}

=== زبان ===
[[پرونده:Linguistic Map of Alborz Province.png|300px|بندانگشتی|نقشهٔ زبانی استان البرز :{{سخ}}رنگ زرد: زبان فارسی و [[گویش‌های فارسی-مازندرانی]]([[گویش کرجی|کرجی]])،{{سخ}}رنگ قرمز :[[گویش‌های فارسی-مازندرانی]] و آذربایجانی،{{سخ}}رنگ سبز روشن: [[گویش‌های فارسی-مازندرانی]]،{{سخ}}رنگ سبز تیره: [[زبان مازندرانی]]،{{سخ}}رنگ آبی: گویش طالقانی{{سخ}}رنگ نارنجی: زبان تاتی]]
زبان‌های رایج در استان البرز:
# زبان فارسی: این زبان گویش اصلی شهر کرج و رایج‌ترین زبان بین اقوام مختلف کرج می‌باشد.
# [[گویش کرجی]]: گویش کرجی گویشی از خانواده گویش‌های فارسی-مازندرانی می‌باشد این گویش توسط بومیان [[شهرستان فردیس]]، [[شهرستان ساوجبلاغ]] و [[کرج]] گویش می‌شود، گویش کرجی زبان بومی نواحی مرکزی و جنوبی [[شهرستان کرج]] می‌باشد. این گویش در محلات مختلف کرج همچون حصار، سرجوب، وسیه، بیلقان، مصباح، سرحد آباد، کلاک، سیاکلان، آتشگاه، دوروان، گوهردشت، ده کرج و غیره گویش می‌شود. در شهرستان ساوجبلاغ این گویش توسط بومیان [[هشتگرد]] و آبادی‌هایی همچون سیرود، اسپی داران (سپیدداران)، اسکولدره، کله رود (گلین رود)، عالم زمین، ولیان، آغشت، برغان، بانو صحرا، خوروین، ورده (هندوکوچیک)، سیواندره، سیبستان، آجین دوجین، کوشک زر، آردهه، فشند، ینگی امام، شنده، سنج، بریانچال، سرهه، طالیان و غیره گویش می‌شود.<ref>{{پک|رضا آقازاده |۱۳۸۹|ک=گویش کرجی|ص=۸۸}}</ref>
# [[تاتی طالقانی|گویش طالقانی]]: گویش طالقانی گویش بومی اهالی جوستان، کنارود، میان طالقان و پایین طالقان می‌باشد این گویش گویش اصلی شهر طالقان و جوستان و آبادی‌هایی همچون فشندک، اوانک، گلیرد و غیره است.<ref>{{یادکرد وب
|عنوان=در گفتگو با مهر عنوان شد: مدیر کل میراث فرهنگی استان البرز:استان البرز کانون تمرکز لهجه‌ها و گویش‌ها از سراسر کشور
|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/2023044/استان-البرز-کانون-تمرکز-لهجه-ها-و-گویش-ها-از-سراسر-کشور
|ناشر=وبگاه خبرگزاری مهر
}}</ref><ref>{{یادکرد وب
|عنوان=زبان مردم طالقان فارسی و مازندرانی و لهجه آنها تاتی می‌باشد
|نشانی=https://alborz.doe.ir/portal/home/?125777/اداره-طالقان
|ناشر=وبگاه سازمان حفاظت محیط زیست استان البرز
|accessdate=۱۹ مارس ۲۰۲۰
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160721173409/http://alborz.doe.ir/Portal/home/?125777/اداره-طالقان
|archivedate=۲۱ ژوئیه ۲۰۱۶
|dead-url=yes
}}</ref>
# [[زبان تاتی ایران|تاتی]]: زبان تاتی گویش بومیان شهرستان اشتهارد می‌باشد.<ref>ساختار دستوری واژگان در گویش اشتهاردی نوشته محمد حسین شاه بیگ</ref>
# [[طبری طالقانی]]: طبری طالقانی گویشی از [[زبان مازندرانی]] می‌باشد که توسط بومیان آبادی‌های بالا طالقان همچون [[گته ده]]، [[اسکان (طالقان)|اسکان]]، [[دهدر]]، [[درا پی]]، [[گرآب (طالقان)|گرآب]]، [[ناریان]]، [[مهران (طالقان)|مهران]]، [[خیکان]] و [[پراچان (طالقان)|پراچان]] گویش می‌شود.<ref>{{یادکرد وب
|عنوان=در گفتگو با مهر عنوان شد: مدیر کل میراث فرهنگی استان البرز:استان البرز کانون تمرکز لهجه‌ها و گویش‌ها از سراسر کشور
|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/2023044/استان-البرز-کانون-تمرکز-لهجه-ها-و-گویش-ها-از-سراسر-کشور
|ناشر=وبگاه خبرگزاری مهر
}}</ref><ref>{{یادکرد وب
|عنوان=زبان مردم طالقان فارسی و مازندرانی و لهجه آنها تاتی می‌باشد
|نشانی=https://alborz.doe.ir/portal/home/?125777/اداره-طالقان
|ناشر=وبگاه سازمان حفاظت محیط زیست استان البرز
|accessdate=۱۹ مارس ۲۰۲۰
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160721173409/http://alborz.doe.ir/Portal/home/?125777/اداره-طالقان
|archivedate=۲۱ ژوئیه ۲۰۱۶
|dead-url=yes
}}</ref>
# گویش قصرانی: گویش قصرانی گویشی از [[زبان مازندرانی]] می‌باشد که در شمال شهرستان کرج نواحی همچون [[شهرستانک (کرج)|شهرستانک]]، [[لانیز]]، [[شلنک]] و [[همه جا]] گویش می‌شود.<ref>{{پک|حبیب برجیان |۱۳۹۲|ک=گویشهای تبروید در البرز مرکزی: همگرایی زبانی بین طبری و فارسی|ص=۴۳۰}}</ref>
# [[گویش ولاترویی]]: گویش ولاترویی گویشی از [[زبان مازندرانی]] می‌باشد که در محدوده [[ولایت‌رود]] تا گچسر صحبت می‌شود.<ref>{{پک|حبیب برجیان |۱۳۸۸|ک=متون طبری، بررسی فعل در گویش ولاترو|ص=۲۶۰}}</ref>
# ترکی آذربایجانی: این گویش توسط مهاجران آذربایجانی در برخی روستاهای ساوجبلاغ همچون هیو، شلمزار، خور، قلعه، چندار، تنکمان، نظرآباد، ابراهیم‌آباد، قاسم‌آباد گویش می‌شود همچنین روستای میناوند تنها روستای آذری‌زبان شهرستان طالقان می‌باشد و در [[شهرستان نظرآباد]] نیز زبان ترکی رایج است.