نمایش مبدأ برای شهرستان طالقان

{{جعبه شهرستان ایران
|نام‌رسمی                  = شهرستان طالقان
|نام های قدیمی= تلکان،<ref>[http://www.vajehyab.com/dehkhoda/تلکان تلکان، لغتنامه دهخدا]</ref> تالکان<ref>[http://www.vajehyab.com/dehkhoda/تالکان تالکان، لغتنامه دهخدا]</ref>
|عرض‌جغرافیایی             = ۳۶٫۱۷۰۷۸۷
|طول‌جغرافیایی             = ۵۰٫۷۶۷۵۷۸
|تصویر                    = Alborz Taleghan.svg
|اندازه‌تصویر              =
|برچسب‌تصویر               = شهرستان طالقان در استان
|استان                    = البرز
|سال‌شهرستان‌شدن            = ۱۳۸۹
|جمعیت                    = ۱۶٬۸۱۵ نفر (سرشماری ۱۳۹۵)<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |کد زبان= |تاریخ= |وبگاه= مرکز آمار ایران |نشانی=https://www.amar.org.ir/سرشماری-عمومی-نفوس-و-مسکن/نتایج-سرشماری/جمعیت-به-تفکیک-تقسیمات-کشوری-سال-1395 |عنوان= تعداد خانوار و جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ |ناشر=}}</ref>
|رشدجمعیت                 =
|تراکم‌جمعیت               =
|مساحت                    = ۱۳۲۵ کیلومتر مربع<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.digita.ir/printable.php?productID=594 |title=حدود جغرافیایی، تقسیمات کشوری، وسعت طول و عرض جغرافیایی طالقان |accessdate=۱۰ اکتبر ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160308150558/http://digita.ir/printable.php?productid=594 |archivedate=۸ مارس ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}</ref>
|ارتفاع                   =
|میانگین‌دما               =
|میانگین‌بارش‌سالانه         =
|شمارروزهای‌یخبندان        =
|فرماندار                 = مهندس علی مهدوی
|پیش‌شماره                 = ۰۲۶
|وبگاه                    = [https://taleghan.alborz.ir/ فرمانداری شهرستان طالقان]
|شهرها                    = طالقان
|بخش‌ها                    = [[بخش مرکزی شهرستان طالقان|مرکزی]] و [[بخش بالاطالقان|بالاطالقان]]
}}
'''شهرستان طالقان''' به مرکزیت [[طالقان]]، یکی از شهرستان‌های [[استان البرز]] در کشور ایران است.<ref>[http://www.alborznews.net/fa/pages/?cid=25747 طالقان شهرستان شد؛ البرز نیوز]</ref> شهرستان طالقان از شمال با [[استان مازندران]]، از شمال‌غربی با منطقه [[الموت]] از جنوب با [[شهرستان ساوجبلاغ|ساوجبلاغ]]، و از غرب و جنوب غرب با [[زیاران]] همجوار است.<ref>[https://civilica.com/doc/1368681/ دمافشارسنجی توده نفوذی زیاران (غرب طالقان)]</ref> [[زیاران]] نزدیک‌ترین شهر به [[طالقان]] است.

منطقه کوهستانی طالقان در ۹۰ کیلومتری شهر [[کرج]] قرار گرفته‌است. این ناحیه زیستگاه حیات وحش و گونه‌های متنوع گیاهی است که واجد ارزش‌های تفرجگاهی هستند. منطقه طالقان به غیر از آثار ارزشمند طبیعی که در خود جای داده‌است، اماکن زیارتی و تاریخی ارزشمندی نیز دارد که بر جاذبه‌های آن می‌افزایند. این ناحیه قبل از تشکیل استان البرز جزئی از [[استان تهران]] بوده‌است و فاصله آن با شهر [[تهران]] ۱۳۳ کیلومتر می‌باشد.

== تقسیمات کشوری ==
[[پرونده:Taleghan Ghafari.jpg||نقشه طالقان، ترسیم غفاری، ۱۳۴۰|thumb]]
'''شهرستان طالقان''' از دو بخش [[بخش مرکزی شهرستان طالقان|مرکزی]] و [[بخش بالاطالقان|بالاطالقان]] و از ۴ دهستان [[جوستان]]، [[کنارود]]، [[دهستان پایین‌طالقان|پایین طالقان]] و [[دهستان میان‌طالقان|میان طالقان]] تشکیل شده‌است.
[[File:طالقان نقشه.png|thumb|نقشه طالقان]]


== عوارض طبیعی ==
=== شاه‌رود ===
[[پرونده:Taleghan ShahRood.jpg||چپ|200px|شاه‌رود طالقان|thumb]]
{{اصلی|شاه‌رود (رودخانه)}}
[[رود شاهرود|شاه‌رود]] رگ حیاتی این سرزمین دیر زمان است که از کوهپایه‌های شرقی آغاز و با طولی نزدیک به ۱۰۵ کیلومتر به غرب می‌رود. این شریان آبی بیش از ۱۵ رودخانه کوچک و بزرگ منطقه را که از چشمه سارها و برفاب‌ها سرچشمه می‌گیرند، همراه خود تا سپید رود می‌برد تا با آب‌های قزل اوزن آمیخته و راهی دریای خزر شود.
دو آبشار در روستاهای اوچان و جوستان و همچنین در هر کدام از روستاهای اورازان، کرکبود، آسکان، عسلک آبشارهایی جریان دارند، دو چشمه آب معدنی در روستاهای عسلک و لمبران (بنام سه کوچ) و یک چشمه آب معدنی شرب در جوستان قرار دارد که دو چشمه معدنی ذکر شده یکی از نقاط تفرجی طالقان محسوب می‌شود.

== کوه‌ها ==
==== شاه البرز ====
[[پرونده:Shah Alborz.JPG|بندانگشتی|راست|200px|نمای رشته‌کوه شاه‌البرز از طالقان]]
{{اصلی|شاه البرز}}
[[شاه البرز]]، نام رشته‌کوه و قله‌ای است در رشته کوه [[البرز]] به ارتفاع حدود ۴۲۰۰ متر. این رشته‌کوه، مرز طبیعی استان‌های [[استان البرز|البرز]] و [[استان قزوین|قزوین]] را تشکیل می‌دهد. دامنهٔ جنوبی آن به طالقان و دامنهٔ شمالی آن به [[بخش رودبار الموت شرقی|درهٔ الموت]] از استان قزوین مشرف است.

== مسیر علم کوه ==
[[پرونده:AlamKooh.jpg|بندانگشتی|چپ|200px|نمای علم‌کوه]]
{{اصلی|علم‌کوه}}
از دیگر آثار طبیعی ارزشمندی که در طالقان مشاهد می‌شود می‌توان به کوه‌های بلند و صخره‌ای و یخچال‌های طبیعی در جنوب علم کوه نزدیک روستای پراچان اشاره کرد که هر ساله کوهنوردان بسیاری برای صعود به ارتفاعات به آن نواحی رهسپار می‌شوند.

[[علم‌کوه|علم کوه]] واقع در در منطقهٔ [[تخت سلیمان (مازندران)|تخت سلیمان]] در [[استان مازندران]]، نام [[کوه|کوهی]] با ارتفاع [[قله]]‌ی ۴۸۵۰ متری بوده و از جبهه جنوبی مشرف به شهرستان طالقان است. قلّهٔ علم کوه پس از [[دماوند]] دومین قلهٔ مرتفع ایران به‌شمار می‌رود. بیشتر شهرت این قله به خاطر دیواره‌ای است که در [[دامنه|دامنهٔ]] شمالی آن واقع است و دارای فنی‌ترین و سخت‌ترین مسیرهای [[سنگ‌نوردی]] و [[دیواره‌نوردی]] در [[ایران]] است. این [[دیواره]] در ایران، جایگاهی مانند [[کی۲]] در جهان را داراست. روستای پراچان در طالقان نزدیکترین شهر طالقان به علم‌کوه است.

== گسل طالقان ==
[[پرونده:DSC01753.JPG|بندانگشتی|چپ|200px|کوه‌های پایین طالقان]]
{{اصلی|گسل طالقان}}
[[گسل طالقان]] در بخش جنوبی البرز مرکزی به طول تقریبی ۷۰ کیلومتر در دامنه جنوبی دره طالقان و دره آزاد بر، در فاصله ۵۰ کیلومتری تهران قرار دارد.
زمین لرزه ویرانگر ۷/۷ ریشتری سال ۹۵۸ میلادی که منجر به ویرانی گسترده نواحی [[ری]] و طالقان شد، به گسل طالقان نسبت داده شده‌است. همچنین زلزله‌های سال‌های ۱۴۲۸، ۱۶۰۸، ۱۸۰۸ و ۱۹۶۶ میلادی نیز به گسل طالقان نسبت داده شده‌اند.<ref>{{یادکرد |تاریخ= |وبگاه= |نشانی= http://sid.ir/fa/VEWSSID/J_pdf/55413887124.pdf |عنوان= ویژگی‌های هندسی و سازو کار جوان گسل طالقان بر پایه بررسی‌های ریخت زمین‌ساختی، شماره ۷۱، صفحه ۱۷۳ تا ۱۷۶ |نویسنده= حمید نظری و ژان فرانسوا ریتز |ناشر= سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ایران، پژوهشکده علوم زمین تهران}}</ref>
[[پرونده:چشم انذاز دریاچه سد طالقان از روستای آردکان.jpg|بندانگشتی|چپ|200px|چشم‌انداز دریاچه سد طالقان از روستای آردکان]]

== مردم ==
=== جمعیت ===
بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت شهرستان طالقان در سال ۱۳۸۵ برابر با ۲۵٬۷۸۱ نفر بوده‌است.<ref name="آمار">{{یادکرد وب| نشانی = http://www.amar.org.ir/DesktopModules/FTPManager/upload/upload2360/newjkh/newjkh/Q11.xls| عنوان = نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵، جمعیت تا سطح آبادی بر حسب سواد| تاریخ بازدید = دی ۱۳۸۷| ناشر = وبگاه رسمی مرکز آمار ایران| زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20111004115501/http://www.amar.org.ir/DesktopModules/FTPManager/upload/upload2360/newjkh/newjkh/Q11.xls| archivedate = ۴ اکتبر ۲۰۱۱| dead-url = yes}}</ref>
اما در سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰ به آمار قبلی حدود هزار نفر اضافه شد و به تعداد ۲۶۹۷۶ نفر رسید.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = وبگاه رسمی مرکز آمار ایران |نشانی=www.amar.org.ir/Portals/0/sarshomari90/Files/ABADY-90/os30.xls |عنوان= نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۹۰}}</ref>
طالقان از حدود ۸۶ روستا تشکیل شده‌است. مساحت منطقه طالقان حدود ۱۲۰۰ کیلومتر مربع است و در ۳۶ درجه و ۱۲ دقیقه عرض شمالی و ۵۰ درجه و ۴۷ دقیقه طول شرقی، در شمال غرب شهر تهران قرار دارد.

== دین ==
آیین مردم طالقان تا قرن سوم هجری، دین [[زرتشتی]] بود. پس از آن پیرو [[زیدیه]] شدند ولی با روی‌کارآمدن [[صفویه]] از نفوذ آیین زیدیه کاسته شد و بیشتر مردم طالقان [[شیعه دوازده‌امامی]] شدند.<ref>[http://www.hamshahrionline.ir/print-4352.aspx گشت و گذری در طالقان؛ همشهری ۲۷ شهریور ۱۳۸۵]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> گرچه تا قرن دهم هجری و مصادف با زمان سلطنت [[شاه تهماسب دوم|شاه تهماسب صفوی]] هم نشانه‌هایی از وجود زرتشتیان در طالقان گزارش شده‌است.<ref>[[دوبرادر]]، خاطرات محمد حسین دانایی، انتشارات اطلاعات، چاپ اول، 1392، تهران، ص 26</ref>

صنایع دستی در طالقان
* گلیم بافی روستاهای طالقان
* نمد مالی روستاهای بالا طالقان
* خراطی چوب در کولج طالقان

== ریشه لغوی طالقان ==
[[علی‌اکبر دهخدا|دهخدا]] ریشه طالقان را تالکان دانسته، وی می‌نویسد: صاحب انجمن آرا و به تبعیت او مؤلف [[فرهنگ آنندراج|آنندراج]]، طالقان را معرب این کلمه دانسته‌اند: «تالکان و تلکان، نام دو ولایت است یکی در [[استان خراسان شمالی|خراسان]] و دیگری در حوالی [[قزوین]] که نخست [[طلق|تلک]]؛ سنگی سفید و براق و معرب آن [[طلق]]، در آنجا یافته شد؛ بنابراین، این نام یافت و طالقان معرب آن است کذا فی القاموس».<ref>{{یادکرد وب |url=http://loghatnameh.com/dehkhodaworddetail-16ec899da8454bec8f2e7cd1da0c4c33-fa.html |title=لغتنامه دهخدا:طالقان |accessdate=۲۱ اکتبر ۲۰۱۰ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110820060101/http://loghatnameh.com/dehkhodaworddetail-16ec899da8454bec8f2e7cd1da0c4c33-fa.html |archivedate=۲۰ اوت ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref>

=== زبان ===
{{اصلی|تاتی طالقانی}}
طالقانی‌ها به [[زبان مازندرانی|مازندرانی]] سخن می‌گویند. به عقیده برخی از صاحب‌نظران، زبان مردم طالقان به دو دسته [[زبان مازندرانی|مازندرانی]] و طالقانی تقسیم می‌شود. روستاهایی که بین [[جوستان]] و کوه‌های کندوان قرار گرفته‌اند به گویش [[طبری طالقانی]] از [[زبان مازندرانی]] سخن می‌گویند. از جوستان به سمت باختر به زبان مازندرانی با [[تاتی طالقانی|گویش طالقانی]] سخن می‌گویند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://alborz.doe.ir/portal/home/?125777%2F%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B7%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%86|عنوان=زبان مردم طالقان فارسی مازندرانی و با لهجه تاتی است|بازبینی=۱۱ اكتبر ۲۰۱۹|archive-date=۲۱ ژوئیه ۲۰۱۶|archive-url=https://web.archive.org/web/20160721173409/http://alborz.doe.ir/Portal/home/?125777%2F%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B7%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%86|url-status=dead}}</ref> به عقیده [[حبیب برجیان]] [[شهمیرزاد]]، قصران و [[ساوجبلاغ]]، [[شهرستان طالقان|طالقان]] و [[الموت]] و [[کلاردشت]] و [[تنکابن]] یا کاسپی مرکزی گونه‌های زبانی پیرامون مازندران محسوب می‌شوند. این پژوهشگر [[زبان مازندرانی|زبان طبری]] علاوه بر زبان، رسوم مشترک را هم دیگر ویژگی ساکنان حوزه زبان کاسپی دانست و گفت: آیین تیرماه سیزده شو از ویژگی‌های مشترک [[گیلان]] و [[مازندران]] است. مردم [[شهرستان طالقان|طالقان]] و [[الموت]] هم از این جشن سخن می‌گفتند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.irna.ir/news/83385759/کاهش-توجه-به-زبان-مازندرانی-در-قرن-بیستم|عنوان=مصاحبه با حبیب برجیان دربارهٔ زبان‌های کاسپین}}</ref> در کتاب استان‌شناسی البرز چاپ [[وزارت آموزش و پرورش]]، گویش مناطقی از [[کرج]] و طالقان، [[شهرستان ساوجبلاغ|ساوجبلاغ]] شبیه به [[زبان مازندرانی|مازندرانی]] عنوان است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://dl.ketabesabz.com/ebooks3/up/ostan-shenasi-alborz_%5Bwww.ketabesabz.com%5D.pdf?|عنوان=استان‌شناسی البرز}}</ref> [[تاتی طالقانی]] می‌تواند گونه‎ای از زبان‌های شبهه طبری باشد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.irna.ir/news/83385759/%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%AA%D9%88%D8%AC%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85|وبگاه=www.irna.ir|بازبینی=2023-07-09}}</ref> برخی از صاحب‌نظران نیز [[گویش طالقانی]] را از [[گویش‌های تاتی‌گونه]] می‌دانند.گرچه گویش مردم طالقان با تات‌های بقیه مناطق ایران فرق دارد. به گفته منیژه یوحنایی حوزه گستردگی زبان مازندرانی از شرق تا گرگان از جنوب تا شهمیرزاد، [[سنگسر]]، فیروزکوه، دماوند، لواسانات و مناطق شمالی امامزاده داوود و طالقان و از غرب تا تنکابن استاست.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=منیژه یوحنایی|نشانی=https://search.ricest.ac.ir/DL/Digitization/TempDownload/AllPage200778Limit.pdf|عنوان=زبان مازندرانی}}{{پیوند مرده}}</ref> به عقیده برخی از صاحب‌نظران مثل دانشنامهٔ ایرانیکا، گویش های [[دهستان پایین‌طالقان|پایین طالقان]] و [[دهستان میان‌طالقان|میان طالقان]] و الموت گونه‌های زبان [[زبان گیلکی|گیلکی]] محسوب میشوند.

== حیات وحش طالقان ==
[[پرونده:Butterfly Alborz Taleghan Marjan.JPG|200px|بندانگشتی|چپ| پروانه [[آرگوس قهوه‌ای شمالی]] در طالقان]]
[[پرونده:Bird in Taleghan.jpg|200px|بندانگشتی|چپ|[[سبزقبا]] در طالقان]]
[[File:Flower,taleghan.jpg|200px|thumb|رویش گل‌ها در طالقان]]
گونه‌های جانوری در منطقه طالقان از جمله کل و [[بز وحشی]]، [[گربه وحشی]]، [[خرس]]، [[گراز]] و [[گرگ]] و انواع پرندگان است.
همچنین محیط‌بانان موفق به مشاهده و عکس‌برداری و فیلم‌برداری از دو [[پلنگ ایرانی]] نر و ماده در کوه‌های طالقان شده‌اند.<ref>[http://khabarfarsi.com/ext/2141879 دو قلاده پلنگ در ارتفاعات طالقان ظاهر شدند/ ثبت تصاویر توسط محیط زیست؛ خبرگزاری مهر؛ ۶ اسفند ۱۳۹۰]</ref>

== طرح‌های توسعه ==
=== سد مخزنی ===
[[پرونده:Taleghan Lake.jpg||چپ|600px|سراسرنمای دریاچه سد طالقان|thumb]]
[[File:Taleghan lake, Iran.jpg|200px|thumb|نمایی از دریاچه طالقان]]
[[File:Moallem square,Taleghan,Iran.jpg|200px|thumb|میدان معلم در طالقان]]
{{اصلی|سد طالقان}}
[[سد مخزنی طالقان]] که در تاریخ یکشنبه پنجم شهریورماه ۱۳۸۵ افتتاح شده‌است با ظرفیت ۴۲۰ میلیون متر مکعب که بر روی شاهرود ساخته شده، نقطه عطف مهمی در تاریخ، جغرافیا و محیط زیست منطقه محسوب می‌شود و تحولات و آثار عظیمی را از خود بر جای خواهد گذاشت.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = شبکه خبری آب ایران |نشانی = http://wnn.ir/html/modules.php?op=modload&name=News&file=article&highlight=&sid=1889 |عنوان = گزارش کامل مراسم افتتاح سد مخزنی و نیروگاه طالقان |accessdate = ۶ اکتبر ۲۰۱۴ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20141006141700/http://wnn.ir/html/modules.php?op=modload&name=News&file=article&highlight=&sid=1889 |archivedate = ۶ اکتبر ۲۰۱۴ |dead-url = yes}}</ref>

نزدیک به ۹۰۰ لیتر بر ثانیه آب برای مصارف شرب شهر کرج از طریق انتقال ثقلی آب سد طالقان به تصفیه خانه محمودآباد کرج انجام می‌شود.<ref>[http://www.mehrnews.com/detail/News/2064362 انتقال آزمایشی آب شرب از سد طالقان آغاز شد؛ خبرگزاری مهر؛ کد خبر ۲۰۶۴۳۶۲؛ ۷ خرداد ۱۳۹۲]</ref>
اما استفاده از آب سد طالقان برای آب شرب [[طالقان (شهر)|شهر طالقان]] هنوز محقق نشده‌است.<ref>[http://www.tabnak.ir/fa/news/270828/طالقان-مشکل-آب-شرب-دارد طالقان مشکل آب شرب دارد؛ تابناک؛ ۱۶ شهریور ۱۳۹۱]</ref>
در سد طالقان ۱۰۰ میلیون مترمکعب حجم مرده‌است که نمی‌توان از آب آن استفاده کرد.<ref>[http://www.donya-e-eqtesad.com/news/834040/ سال آبی نرمال محقق می‌شود؟ تعیین وضعیت سدهای پایتخت. دنیای اقتصاد، ۲۰ مهر ۱۳۹۳]</ref>

=== جاده‌ها ===
طالقان از طریق دو جاده به [[آزادراه ۲ (ایران)|آزادراه تهران کرج]] متصل می‌شود:
* جاده اول که در اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۰ افتتاح گردید و به جاده جدید طالقان معروف است از  [[شهر جدید هشتگرد]]  و روستای [[فشند]] منشعب می‌شود پس از فراز در گردنه ای به ارتفاع حدود ۳۰۰۰ متر  به شهرک طالقان میرسد این جاده علی رغم پیج و خم و شیب زیاد مسیر دسترسی به طالقان را چه از نظر زمانی و چه از نظر مسافت بسیار کمتر کرده است.
* جاده دوم بین آبیک و [[قزوین]] از آزادراه منشعب شده از طریق روستاهای پایین طالقان به میان طالقان می‌رسد.
* مسیرهای قدیمی به شرح زیر وجود دارد:<ref>{{یادکرد وب |url=http://taleghaniau.ac.ir/fa/index.php?page=siteinf&id=131&title=معرفی%20شهرستان |title=معرفی شهرستان؛ دانشگاه آزاد شهید عراقی، بازید ۱۹ مرداد ۱۳۹۳ |accessdate=۱۰ اوت ۲۰۱۴ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160313113711/http://taleghaniau.ac.ir/fa/index.php?id=131&page=siteinf&title=%d9%85%d8%b9%d8%b1%d9%81%db%8c%20%d8%b4%d9%87%d8%b1%d8%b3%d8%aa%d8%a7%d9%86 |archivedate=۱۳ مارس ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}</ref>
# راه طالقان - قزوین: از طریق ناوه ـ قاضی کلایه ـ گزنه
# راه طالقان - قزوین: از طریق کما کان ـ کلانک ـ فشکلدره
# راه طالقان - قزوین: از طریق پرکه ئه رودبار محمد زمان خانی
# راه طالقان - ساوجبلاغ: طریق فشندک ـ میناوند ـ گردنه تنگ دره ـ هیو ـ فشند
# راه طالقان - براغان: از طریق گوران ـ گلیرد ـ گردنه مامشکه در ولیان ـ براغان
# راه طالقان - لوراء از طریق جوستان ـ گته ده ـ آزاد بر
# راه طالقان - کلاردشت: از طریق جوستان ـ ناریان ـ گردنه دریچه ـ دلیر
# راه طالقان - چالوس: از طریق جوستان ـ ده در ـ گردنه ماس چال ـ انگران ـ دزدبن (دیزبن)
# راه طالقان - چالوس: از طریق جوستان ـ آسکان ـ سیاه بیشه ـ گردنه چم ـ دزدبن (دیزبن)
# راه طالقان - تنکابن: از طریق جوستان ـ مهران ـ گردنه صاد ـ آبگرم دهستان سه هزارـ درجان
# راه طالقان - الموت: از طریق کولج ـ حسنجون ـ نگار چشمه ـ گردنه مالخانی ـ آوه ـ مدان ـ شهرک الموت
# راه طالقان-جوستان: دیزان بطرف خیکان-پراچان-مسیر رودخانه پراچان تادوآب -دُمچه- گردنه حصار چال- میانرود -آبگرم حضرت سلیمان - روستای سه هزار -درجان - تنکابن

=== تله‌کابین ===
طی طرحی قرار است تله‌کابینی با سه ایستگاه به طول ۱۲ کیلومتر در حاشیه دریاچه سد طالقان ساخته شود. مدت اجرای این طرح ۱۳ ماه در نظر گرفته شده‌است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.irna.ir/NewsShow.aspx?NID=30446014 |title=مطالعه طرح احداث طولانی‌ترین تله کابین کشور در طالقان آغاز شد؛ خبرگزاری جمهوری اسلامی؛ ۳ تیر ۱۳۹۰ |accessdate=۱۲ سپتامبر ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304122047/http://www.irna.ir/NewsShow.aspx?NID=30446014 |archivedate=۴ مارس ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}</ref>
تله‌کابین از نظر زیست‌محیطی ممکن است طالقان را دچار مشکلاتی کند که ارزیابی این امر در حال بررسی است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://aioc.ir/page13.aspx |title=صورتجلسه:کارگروه سرمایه‌گذاری استان البرز (پنجره واحد) |accessdate=۳ اکتبر ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120111113410/http://aioc.ir/page13.aspx |archivedate=۱۱ ژانویه ۲۰۱۲ |dead-url=yes}}</ref>

=== دانشگاه‌ها ===
* [[دانشگاه پیام نور]] استان البرز واحد طالقان در حال حاضر فعالیت می‌کند.<ref>{{یادکرد وب |url=http://taleghan.tpnu.ac.ir/ |title=دانشگاه پیام نور استان البرز واحد طالقان |accessdate=۱۲ سپتامبر ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110923162002/http://taleghan.tpnu.ac.ir/ |archivedate=۲۳ سپتامبر ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref>
* [[دانشگاه آزاد اسلامی]] در مقطع کاردانی و در دو رشته در واحد طالقان از سال ۱۳۹۰ آغاز به کار کرد.<ref>دانشگاه آزاد اسلامی واحد طالقان فعالیت خود را آغاز کرد؛ مهرنیوز؛ ۲۲ شهریور ۱۳۹۰</ref>
* ساخت دانشگاه غیرانتفاعی شهید عراقی طالقان چندین سال است که آغاز شده‌است ولی فعلاً ساخت آن متوقف شده‌است.<ref>[http://www.mehrnews.ir/NewsPrint.aspx?NewsID=298289 راه اندازی ۶ مرکز آموزش عالی در شهرستان ساوجبلاغ؛ مهرنیوز؛ ۱۳ اسفند ۱۳۸۶]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref>

=== نیروگاه فتوولتائیک طالقان ===
{{اصلی|نیروگاه پایلوت هیدروژن خورشیدی طالقان}}
[[انرژی خورشیدی|نیروگاه فتوولتائیک]] طالقان در سال ۱۳۸۱ با ظرفیت ۳۰ کیلووات و قابلیت افزایش تا ۱۰۰ کیلووات به بهره‌برداری رسید و عمر مفید آن ۲۵ سال تخمین زده می‌شود. متوسط تعداد ساعات آفتابی سالیانه نیروگاه حدود ۲۷۰۰ ساعت است. هدف از اجرای این پروژه تولید انرژی الکتریکی و تزریق آن به شبکه سراسری و تأمین بخشی از نیاز کشور می‌باشد.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.suna.org.ir/projectdetail-fa-56.html |title=طراحی، نصب و راه اندازی نیروگاه فتوولتائیک با ظرفیت اسمی ۳۰ کیلووات متصل به شبکه در طالقان؛ وزارت نیرو |accessdate=۱ اکتبر ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110921221552/http://www.suna.org.ir/projectdetail-fa-56.html |archivedate=۲۱ سپتامبر ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref>

=== [[انرژی زمین‌گرمایی]] ===
در طالقان با استفاده از ژئوترمال انرژی مورد نیاز برخی از خانوارها تأمین شده‌است.<ref>[http://www.mehrnews.com/detail/News/2057359 تولید برق از زمین در طالقان/ تولید انرژی از زیست توده در شیراز و مشهد؛ خبرگزاری مهر؛ ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۲]</ref>

=== [[سفرهای استانی محمود احمدی‌نژاد|طرح‌های استانی]] ===
[[محمود احمدی‌نژاد]] طی سفری به شهرستان طالقان برای تأسیس بخشداری پایین طالقان قول مساعد داد. وی برای تسریع در اجرای پروژه گازرسانی شهرستان طالقان در ۲ فاز که در فاز اول آن در شهر طالقان و در فاز دوم در دو بخش مرکزی و بالای طالقان، دستور ویژه‌ای صادر کرد. دستور پیگیری ویژه احداث و تکمیل پروژه جاده جدید [[هشتگرد]] - طالقان و [[تنکابن]]، احداث دو استخر آب شرب برای روستاهای [[سوهان (طالقان)|سوهان]] و [[کش (طالقان)|کش]] و آسفالت تمام روستاهای بالای ۲۰ خانوار شهرستان طالقان تا پایان [[دولت دهم]] از جمله تصمیم‌های رئیس‌جمهور در روستای سوهان شهرستان طالقان در ۲۲ شهریور ۱۳۹۱ بود.<ref>[http://www.khabaronline.ir/detail/242814/politics/government حضور سرزده احمدی‌نژاد و مشایی در طالقان/ رئیس‌جمهور دیشب به روستای سوهان رفت؛ ۲۳ شهریور ۱۳۹۱؛ خبرآنلاین]</ref>

== آثار ملی و دیدنی‌ها ==
[[پرونده:Imamzadeh Haroun.jpg|بندانگشتی|چپ|200px|آرامگاه [[امامزاده هارون]] در شهرستان طالقان]]
[[پرونده:Jostan Tekyeh.jpg|200px|بندانگشتی|چپ|[[تکیه روستای جوستان]]]]
* [[سنگ‌نوشته گردنه عسلک]]
* [[تکیه روستای جوستان]]
* [[خانه محمود طالقانی]]

=== [[محوطه‌های باستانی استان البرز|محوطه‌های باستانی]] ===
{{div col|colwidth=25em}}
* [[محوطه ۱ شکار چر]]
* [[محوطه آردکان تپه]]
* [[محوطه لمبران]]
* [[محوطه مرجان]]
* [[محوطه واگین سو]]
* [[محوطه زرده گهره و پنجعلی تپه]]
* [[محوطه مرغ استل]]
* [[محوطه سنقر کلایه]]
* [[محوطه تکیدر]]
* [[محوطه روناسر]]
* [[محوطه خرماله کول]]
* [[محوطه کوشک سر]]
* [[محوطه قزوین دشت]]
* [[محوطه ارچیلان]]
* [[محوطه جیر ارژنگ]]
* [[محوطه هورسی بند شهرک]]
* [[محوطه خانه مالان]]
{{div col end}}

=== تپه‌ها ===
{{div col|colwidth=25em}}
* [[تپه قلعه فالیس]]
* [[تپه دره میر آش]]
* [[تپه شاه کوه]]
* [[تپه قلعه سر]]
* [[تپه قلعه دیو]]
* [[تپه قلعه قلدوش (قله دوش)]]
{{div col end}}

=== حمام‌ها ===
{{div col|colwidth=25em}}
* [[حمام شهرک طالقان]]
* [[حمام روستای نویزک]]
* [[حمام روستای بزج]]
* [[حمام روستای فشندک]]
* [[حمام روستای میر]]
* [[حمام روستای کلانک]]
* [[حمام روستای سنگ بن طالقان]]
{{div col end}}

=== غارها ===
{{div col|colwidth=25em}}
* [[غار پنجعلی]]
* [[غار وی یا]]
* [[غار زالن گاه]]
* [[غار بادامستان]]
{{div col end}}

=== قلعه‌ها ===
ارژنگ قلعه در میناوند، قلعه منصور و قلعه کیقباد در شمال هرنج، قلعه دختر در گته ده، قلعه پراچان و قلعه فالیس قلعه‌های موجود در طالقان هستند.<ref>[http://www.hamshahrionline.ir/news-13101.aspx آشنایی با جاذبه‌های گردشگری طالقان - البرز؛ همشهری؛ ۲۲ دی ۱۳۸۵]</ref>
{{div col|colwidth=25em}}
* [[قلعه منصور طالقان]]
* [[قلعه کیقباد]]
* [[ارژنگ قلعه]]
* [[قلعه کیقباد هرنج]]
* [[قلعه پراچان]]
* [[قلعه سگران]]
* [[قلعه نوده (قلعه کیان خاتون)]]
* [[قلعه ارژنگ]]
{{div col end}}
در بخش نسخهٔ فتح‌نامهٔ [[الموت]] در [[تاریخ جهانگشای]] [[عطاملک جوینی]] چگونگی تسخیر قلعه‌های منصوریه و اله‌نشین در سال ۶۵۴ هجری قمری چنین توصیف می‌شود:{{نقل قول|تیراندازانی که سهم خدنگ هر یک قوس را وبال تیر کند … از راه طالقان … روان شد … و چون آن روز در ناحیت طالقان مواکب پادشاه جهان نزول نمود و قلاع آن ناحیت را چون اله‌نشین و منصوریه و چند قلعهٔ دیگر را که بود به لشکرهای کرمان و یزد محاصره فرمود و دست آن قوم به لشکر مغول معوّل بر ایشان قوی گردانید و روز دیگر … از آنجا بر راه هزارچم … اجتیاز فرمود …}}

=== امام‌زاده‌ها و آرامگاه‌ها ===
{{div col|colwidth=25em}}
* [[امامزاده هارون]]
* [[امامزاده یوسف (ساوجبلاغ)|امامزاده یوسف]]
* [[امامزاده موسی و سلیم]]
* [[امامزادگان سیدعلاءالدین وشرف الدین]]
* [[امامزاده قاضی]] - [[امامزاده قاضی میر سعید]]
* [[امامزاده زید و ابراهیم]]
* [[امامزاده حمزه و عبدا...]]
* [[امامزاده سید ضیاء الدین]]
* [[آرامگاه شیخ (پیر) حسین الهی]]
* [[آرامگاه پیر وشته (پیر نمیر)]]
* [[آرامگاه پیر کشی]]
* [[آرامگاه پیر جمشید]]
* امامزاده زکریا
* بقعه علی بن صالح (شیخ ابری)<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.mebank.ir/index.aspx?siteid=1&siteid=1&pageid=3358 |title=بقاع متبرکه؛ |accessdate=۱۰ اوت ۲۰۱۴ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140812215410/http://www.mebank.ir/index.aspx?siteid=1&siteid=1&pageid=3358 |archivedate=۱۲ اوت ۲۰۱۴ |dead-url=yes}}</ref> در اوانک که بر این باور بود که ابر او را از چین به طالقان آورده‌است.<ref>[http://lib.eshia.ir/16066/3/418 نام کتاب : مناقب آل ابی طالب نویسنده : ابن شهر آشوب    جلد : ۳  صفحه : ۴۱۸]</ref>
{{div col end}}

=== گورستانها ===
{|
||
* [[گورستان روستای گته ده]]
||
* [[گورستان گبری]]
||
|}

== جستارهای وابسته ==
* [[عزیز و نگار]]
* [[زیاران]]
* [[استان البرز]]
* [[اهل توقف طالقان]] یا [[ایستا (روستا)|روستای ایستا]]

== کتاب‌نامه ==
برخی از کتاب‌هایی که دربارهٔ تاریخ، جغرافی، زبان، فرهنگ و چهره‌های طالقان هستند عبارتند از:<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.ical.ir/index.php?option=com_moshar&view=list&from=mod_moshar_search&Itemid=104&keyword%5B0%5D=طالقان&AllSearchField=1&searchType=1 |title=کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، دی ۱۳۹۰ |accessdate=۹ ژانویه ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141017093843/http://www.ical.ir/index.php?option=com_moshar&view=list&from=mod_moshar_search&Itemid=104&keyword%5B0%5D=%D8%B7%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%86&AllSearchField=1&searchType=1 |archivedate=۱۷ اکتبر ۲۰۱۴ |dead-url=yes}}</ref>
{{div col|colwidth=30em}}
* ''جغرافی طالقان''، [[محمدحسن‌خان صنیع‌الدوله|اعتماد السلطنه]] ۱۳۰۱ قمری<ref>{{یادکرد وب |url=http://farabiasl.com/portal//72-محمدحسن‌-خان‌-(اعتمادالسلطنه)‌.html |title=محمدحسن خان (اعتمادالسلطنه) نویسنده: سید علی آل داود؛ سایت رسمی جاذبه‌های شهر مراغه؛ ۱۰ دی ۱۳۸۹ |accessdate=۲۳ اکتبر ۲۰۱۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304182232/http://farabiasl.com/portal/72-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%d8%ad%d8%b3%d9%86%e2%80%8c-%d8%ae%d8%a7%d9%86%e2%80%8c-(%d8%a7%d8%b9%d8%aa%d9%85%d8%a7%d8%af%d8%a7%d9%84%d8%b3%d9%84%d8%b7%d9%86%d9%87)%e2%80%8c.html |archivedate=۴ مارس ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}</ref>
* ''[//fa.wikisource.org/wiki/اورازان اورازان]''، [[جلال آل احمد]]، ۱۳۳۳، ۱۳۴۹، ۱۳۸۲
* ''اورازان''، سیدجلال آل‌احمد، شمس آل‌احمد، منوچهر علی‌پور، ۱۳۷۸
* ''اورازان: وضع محل - آداب و رسوم - فلکلور - لهجه''، سیدجلال آل‌احمد، ۱۳۸۹
* ''تاریخ طالقان''، حسین غفاری، ۱۳۴۰
* ''فشندک''، هوشنگ پورکریم، ۱۳۴۱
* ''فشندک به ضمیمه جغرافیای طالقان''، [[محمدحسن‌خان صنیع‌الدوله]]، ۱۳۴۱
* ''جغرافیای طالقان''، محمدحسن مقدم اعتماد السلطنه، مؤسسه مطالعات و تحقیقات آسیائی، دانشکده ادبیات، ۱۳۴۱
* ''تاریخ و جغرافیای طالقان و سازمان‌های اداری و اجتماعی حکومتهای محلی شمال ایران''، محمدتقی میرابوالقاسمی، ۱۳۴۸
* ''تاریخ و جغرافیای طالقان''، محمدتقی میرابوالقاسمی، ۱۳۷۳
* ''آشنایی با مشاهیر طالقان''، اسماعیل یعقوبی (طالقانی)، ۱۳۷۵
* ''زیدشت دروازه طالقان''، مصطفی حداد، ۱۳۷۷
* ''کهن واژه‌های وطنم''، مصطفی حداد
* ''تاریخچه روستای میر طالقان''، بهمن خستو، ۱۳۷۸
* ''باغ دل (دیوان تات طالقانی)''، محب‌الله گلبابایی، ۱۳۷۸
* ''باب‌المرادی در دارالامان''، ابوالقاسم امیرخانی، ۱۳۷۸
* ''خچیره: افاده‌ای در طالقان''، رضا یادگاری، ۱۳۷۹
* ''طالقان سرزمین من''، محمدعلی منوچهری، ۱۳۸۰
* ''گنج نامهٔ ولایت بیه پیش: گفتارهائی دربارهٔ گیلان خاوری، مازندران باختری، طالقان و الموت''، علی بالائی لنگرودی، ۱۳۸۰–۱۳۸۹
* ''امیر خستگی‌ناپذیر: زندگینامه سرلشکر شهید ولی‌الله فلاحی''، ۱۳۸۰
* ''تحقیقات مرتع و بیابان ایران (۵)''، بهرام پیمانی‌فرد، مهدی فرح‌پور، مصطفی اسدی، یدالله گالشی، عباسعلی سندگل، فرهنگ قصریانی، حسین ارزانی، حسین حیدری، مجتبی پاک‌پرور، علیرضا موسوی، ۱۳۸۰
* ''مجالس تعزیه''، حسن صالحی‌راد، ۱۳۸۰
* ''گلیرد''، محمدتقی میرابوالقاسمی، ۱۳۸۱
* ''آیت‌الله طالقانی''، علی‌اصغر جعفریان، ۱۳۸۲
* ''زندگی‌نامه امام زاده هارون علیه السلام برادر بزرگوار امام رضا علیه السلام در جوستان طالقان''، بهروز محمدبیگی، ۱۳۸۲
* ''ارمغان اندیشه''، هادی عمویی، مهران عمویی، ۱۳۸۳
* ''آثار تاریخی طالقان، جغرافیای تاریخی و معرفی محوطه‌های باستانی و بناهای تاریخی – فرهنگی''، ناصر پازوکی طرودی، ۱۳۸۳
* ''طالقان در باستان: آشنایی با اماکن باستانی طالقان''، بهروز محمدبیگی، ۱۳۸۳–۱۳۸۹
* ''جاذبه‌های کوهپیمایی استان تهران''، علی مقیم، ۱۳۸۴
* ''بهشت کوچک ما''، داود بختیاری‌دانشور، فهیمه روح‌اللهی، ۱۳۸۵
* ''نگاهی به جغرافیای طالقان''، مهناز حدادی، ۱۳۸۶
* ''تاریخ اسلام در نواحی شمالی ایران: استانهای (گلستان، مازندران، گیلان، و مناطق رویان، الموت، طالقان و …) از قرن دوم تا قرن دوازدهم هجری''، محمدمهدی شجاع شفیعی، ۱۳۸۶
* ''ماندگار: مجموعه‌ای از آداب و سنن روستای سوهان (طالقان)''، شهرام الهوئی، ۱۳۸۷
* ''پژوهشنامه: آشنایی با فرهنگ و تاریخ و مفاخر طالقان''، سیدمحمدحسین میرابوالقاسمی، ۱۳۸۷
* ''گاهشماری در بالا طالقان: یادنامهٔ عاشورا قدیم مهران''، علی بالائی لنگرودی، ۱۳۸۸
* ''نگاهی به جغرافیای طالقان با تأکید بر جغرافیای طبیعی، تاریخی، انسانی، اقتصادی و گردشگری''، مهناز حدادی، ۱۳۸۸
* ''بازی‌های محلی طالقان''، فرشید محمدی، ۱۳۸۸
* ''خورشید اورازان: سیری در احوالات و کرامات سیدالعارفین و زبدةالسالکین سیدمرتضی اورازانی''، مرتضی دهقان‌آزاد، ۱۳۸۸
* ''تک درختی در کویر: روایتی داستانی از زندگی آیت‌الله سیدمحمود طالقانی''، زهرا حیدری، محمدمهدی عقابی، ۱۳۸۸
* ''زندگینامه سیاسی آیت‌الله طالقانی''، علیرضا ملائی توانی، ۱۳۸۸
* ''زندگی و مبارزات آیت‌الله طالقانی''، حشمت الله عزیزی، ۱۳۸۸
* ''طالقان در باستان: آشنایی با اماکن باستانی طالقان''، بهروز محمدبیگی، ۱۳۸۹
* ''روستای ایستا: پژوهشی دربارهٔ اهل توقف در طالقان''، حسین عسگری، ۱۳۸۹
* ''گویش و فرهنگ طالقان''، کامران فلاحی، فریبرز صادقیان، ۱۳۹۰
* ''قصه‌های پدربزرگ: افسانه‌های طالقان''، مهناز حدادی، شقایق چرخنده، ۱۳۹۰
* ''زبان تاتی و گویش طالقانی آن''، محمد داودی، محمدعلی منوچهری، جهاندوست سبزعلی پور، ۱۳۹۰
* ''مرقع خجسته: شاهکار درویش عبدالمجید طالقانی''، خطاط: عبدالمجید طالقانی، مقدمه: غلامرضا مشعشعی، ۱۳۹۰
* ''احوال و آثار درویش عبدالمجید طالقانی استاد بزرگ خط شکسته و شاعر قرن ۱۲ هجری قمری؛ به انضمام فهرست شکسته نویسان''، غلامرضا مشعشعی، ۱۳۹۱
* ''طالقان اوانک از دیروز تا امروز''، ایرج فرزدی، بابک حقیقی، ۱۳۹۱
* ''[[دو برادر]]''، خاطرات محمد حسین دانایی، انتشارات اطلاعات، تهران، چاپ اول، ۱۳۹۲ و چاپ دوم، ۱۳۹۳
{{div col end}}

== پانویس ==
{{پانویس|۲}}

== منابع ==
* [https://web.archive.org/web/20090801002842/http://www.hamshahrionline.ir/News/?id=13731 چهارگوشه ایران: طالقان]

== پیوند به بیرون ==
{{انبار-رده|Taleghan county}}
{{ویکی‌سفر}}
* [https://web.archive.org/web/20160115095141/http://ershadtaleghan.ir/ اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان طالقان]
* [http://taleghan.ir/ شهرداری طالقان]
* [https://web.archive.org/web/20120308122913/http://www.p-alb.ir/Default.aspx?tabid=184&language=fa-IR فرمانداری شهرستان طالقان]

{{استان البرز}}

[[رده:شهرستان طالقان]]
[[رده:شهرستان‌های استان البرز|طالقان]]