محمدباقر آقامیری

محمدباقر آقامیری

محمدباقر آقامیری (زادهٔ ۱۳۲۹) نگارگر، تذهیب‌کار و مینیاتوریست ایرانی است که به عنوان یکی از گنجینه‌های زنده بشری یونسکو شناخته می‌شود. وی در حال حاضر ساکن کرج است و به عنوان رئیس انجمن نگارگری ایران . آقامیری که خود را از شاگردان محمود فرشچیان می‌داند، تاکنون بیش از ۴۰ کتاب تاریخی، ادبی و مذهبی را تصویرسازی و تذهیب کرده و بیش از ۳۰ جلد قرآن کریم را تذهیب نموده است.

اهمیت و جایگاه

اهمیت ملی

محمدباقر آقامیری به عنوان یکی از بزرگان نگارگری معاصر ایران شناخته می‌شود. وی رئیس انجمن نگارگری ایران و دبیر چهارمین بی‌ینال نگارگری ایران بوده است. همچنین در تدریس نگارگری در دانشگاه‌های مختلف از جمله دانشگاه تهران، دانشگاه هنر، دانشگاه الزهرا و دانشگاه آزاد اسلامی فعالیت داشته است.

اهمیت بین‌المللی

در سال ۲۰۲۰، همزمان با ثبت هنر نگارگری ایرانی در فهرست میراث ناملموس یونسکو، نام محمدباقر آقامیری به همراه چهار استاد دیگر (محمود فرشچیان، مجید مهرگان، مهین افشان‌پور و اردشیر مجرد تاکستانی) به عنوان گنجینه زنده بشری ثبت شد. این ثبت در پروژه‌ای مشترک میان ایران، ترکیه، جمهوری آذربایجان و ازبکستان انجام گرفت.

زندگی نامه

دوران کودکی و جوانی

محمدباقر آقامیری در سال ۱۳۲۹ خورشیدی در روستای حسین‌آباد یاسوکند (یا دریا سوگند) از توابع بیجار در استان کردستان در خانواده‌ای هنرمند به دنیا آمد. برادران وی علی آقامیری (خوشنویس) و محمد آقامیری (نقاش) نیز هنرمند بودند. آقامیری در زمان کودکی، به همراه خانواده‌اش به تهران مهاجرت کرد.

تحصیلات

محمدباقر آقامیری پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی و متوسطه در تهران و در دبیرستان‌هایی مانند دارالفنون، لیسانس نقاشی را از دانشکده هنرهای تزیینی (دانشگاه هنر) دریافت کرد. وی سپس برای تحصیل در رشته هنر به دانشگاه ساتمپتون انگلستان رفت اما کمتر از یک سال به ایران بازگشت. وی سرانجام فوق‌لیسانس گرافیک را از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران دریافت کرد.

آقامیری از سوی شورای عالی فرهنگ و هنر، عنوان دکترای درجه یک هنر در نقاشی و هنرهای اسلامی را دریافت کرده است.

زندگی هنری

آموزش نگارگری

آقامیری نگارگری را نزد استادان بزرگی چون محمدعلی زاویه، نصرت‌الله یوسفی، حسین الطافی و بهمن بروجنی فراگرفت. وی در سال ۱۳۴۷ در هیجده سالگی با استاد زاویه آشنا شد و وارد کارگاه وی شد. همچنین خود را از شیفتگان و شاگردان استاد محمود فرشچیان می‌داند.

سبک و شیوه

آقامیری در خلق آثارش به ادبیات ایران و تجسم مضامین ادبی گرایش دارد. وی معتقد است که فرشچیان مبدع و پیشتاز مینیاتور، در عین قلم‌گیری‌های سنتی مینیاتور، دارای محتوایی نو و معاصر است. آثار وی آمیزه‌ای از سنت و نوآوری محسوب می‌شوند.

آثار برجسته

آقامیری تاکنون تصویرسازی و تذهیب بیش از ۴۰ عنوان از کتاب‌های تاریخی، ادبی و مذهبی را بر عهده داشته و بیش از ۳۰ جلد قرآن کریم را تذهیب کرده است. از جمله آثار مهم وی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دیوان حافظ
• شاهنامه فردوسی
• گلستان و بوستان سعدی
• رباعیات خیام
• خمسه نظامی
• کتاب پهلوان و پهلوانی
• داستان‌های پیامبران
• اشعار و غزلیات شمس تبریزی (مولانا)

نمایشگاه‌ها

آقامیری دهها نمایشگاه انفرادی در کشورهای مختلف از جمله مجارستان، انگلستان، پاکستان، بنگلادش، کانادا، ایالات متحده آمریکا، قبرس، آفریقای جنوبی، چین، تاجیکستان، جمهوری آذربایجان، مالزی، سوئیس، ژاپن و هند برگزار کرده است.

تدریس

محمدباقر آقامیری با شیوه سنتی استاد-شاگردی به آموزش نگارگری می‌پردازد ولی در عین حال. شاگردانش را تشویق می‌کند که با وجود حفظ تکنیک‌های سنتی نگارگری، با زمان خود پیش بروند و آن را به شکل مدرن اجرا کنند.

برخی از شاگردان محمدباقر آقامیری عبارتند از:

• محسن آقامیری فرزند محمدباقر آقامیری
• علیرضا آقامیری نگارگر و مینیاتوریست
• امیرحسین آقامیری مدرس نگارگری و تذهیب از سال ۱۳۷۷ در دانشگاه تهران، دانشگاه شاهد و علمی-کاربردی و برنده بیش از ده رتبه نخست در جشنواره‌های ملی و بین‌المللی
• زینب شاهی هنرمند تذهیب و کتاب‌آرایی و دارای درجه دو هنری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
• الهام قربانی نگارگر و نقاش
• محمدحسین آقامیری نگارگر و تذهیب‌کار

جوایز و افتخارات

• مدال طلای نمایشگاه جهانی الجزایر (۱۳۶۷)

• مدال مفاخر هنرهای تجسمی از ششمین جشنواره بین‌المللی هنرهای تجسمی فجر
• ثبت به عنوان گنجینه زنده بشری یونسکو (۲۰۲۰)

گالری شخصی

محمدباقر آقامیری سال‌هاست که در کرج ساکن است و برای هنر این منطقه زحمات بسیاری کشیده است. وی در گالری شخصی خود در کرج پذیرای مشتاقان هنر از سراسر کشور است و به عنوان بنیانگذار مکتب نگارگری کرج شناخته می‌شود.

فعالیت‌های ورزشی

محمدباقر آقامیری علاوه بر هنر، در ورزش کاراته نیز فعالیت گسترده‌ای داشته است. وی بنیانگذار کاراته وادو در ایران و رئیس کمیته فنی فدراسیون کاراته ایران بوده است. آقامیری روش خاصی به نام «وادوکان» ثبت کرده که از ۱۵ کاتا و ۴۰ مبارزه تک‌حرکتی تشکیل شده است.

انتقادات و بحث‌ها

نگرانی از وضعیت هنر نگارگری

آقامیری در مصاحبه‌های مختلف نگرانی خود را از وضعیت هنر نگارگری در ایران ابراز کرده است. وی معتقد است که «هنر نقاشی به اندازه‌ای مورد بی‌مهری واقع شده که در حال محو شدن است» و «به هنر اصیل نگارگری توجهی نمی‌شود».

انتقاد از حذف نگارگری از آموزش

وی از حذف رشته نگارگری از هنرستان‌ها انتقاد کرده و گفته است: «بیست سال است رشته نگارگری از دروس هنرستان‌ها حذف شده و چند سالی است که بخش عملی رشته نقاشی ایرانی، کتاب‌آرایی و هنرهای اسلامی از سرفصل دروس تعدادی از دانشکده‌ها حذف شده است».

وضعیت کنونی

محمدباقر آقامیری در ۷۵ سالگی همچنان به خلق اثر مشغول است و شاگردان زیادی در نگارگری تربیت می‌کند. وی همچنان در کرج فعالیت دارد و آرزوی تأسیس یک گالری دائمی در این شهر را دارد.

پیوند به بیرون

• وبسایت رسمی محمدباقر آقامیری
• صفحه اینستاگرام رسمی