قله پهنه‌حصار

الگو:جعبه اطلاعات کوه قله پهنه حصار (به انگلیسی: Pahne Hesar Peak) که با نام‌های پهنه‌سار، پشته‌بند و گندم‌چال نیز شناخته می‌شود، یکی از قله‌های مرتفع در رشته‌کوه البرز مرکزی است که در مرز میان استان تهران و استان البرز واقع شده است. این کوه با ارتفاع تقریبی ۳۳۷۵ متر، به دلیل وجود دشتی وسیع در نزدیکی قله و بارگاه امامزاده‌ای تاریخی، یکی از مقاصد محبوب کوهنوردی در شمال غرب تهران و کرج محسوب می‌شود.

نام‌شناسی

نام «پهنه حصار» یا «پهنه‌سار» اشاره به دشت وسیع و مسطحی دارد که در ارتفاعات نزدیک به قله وجود دارد و تضاد آشکاری با قله‌های نوک‌تیز اطراف ایجاد کرده است. نام دیگر این کوه، «گندم‌چال» است که در برخی نقشه‌های جغرافیایی و منابع رسمی استفاده می‌شود. همچنین بومیان منطقه گاهی آن را «پشته‌بند» می‌نامند.

جغرافیا و موقعیت

قله پهنه حصار از نظر تقسیمات کشوری در مرز میان شهرستان تهران و شهرستان کرج قرار گرفته است. این کوهستان از شرق به روستای سنگان و جاده امامزاده داوود، از غرب به روستای خور در جاده چالوس، از جنوب به منطقه واریش و وردیج، و از شمال به شهرستان شهرستانک منتهی می‌شود. ارتفاع قله اصلی حدود ۳۳۷۵ متر ذکر شده است، هرچند برخی منابع ارتفاع آن را تا ۳۴۰۰ متر نیز تخمین زده‌اند. دشت پهنه حصار که در حد فاصل قله اصلی و قله «چشمه شاهی» قرار دارد، در فصل بهار پوشیده از گیاهان کوهستانی است و چشمه‌های متعددی در آن جریان دارند.

بارگاه بی‌بی زرین قمر

یکی از ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد این کوه، وجود بنای کوچکی به نام «امامزاده بی‌بی زرین قمر» در ارتفاع حدود ۳۱۰۰ متری و در دشت پهنه حصار است. طبق باورهای محلی و روایات شفاهی، این مکان پناهگاه یکی از خواهران امام رضا به نام «زرین قمر» بوده که در حال فرار از دست حاکمان وقت به این کوه پناه آورده و در میان سنگ‌ها ناپدید شده است. بنای فعلی شامل دو اتاق ساده است که یکی به عنوان زیارتگاه و دیگری به عنوان جان‌پناه و استراحتگاه کوهنوردان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مسیرهای صعود

صعود به قله پهنه حصار از مسیرهای مختلفی امکان‌پذیر است که هر کدام ویژگی‌های متفاوتی دارند:

مسیر سنگان (شرقی)

این مسیر متداول‌ترین و محبوب‌ترین مسیر صعود است که از روستای سنگان در شمال غرب تهران آغاز می‌شود. کوهنوردان در این مسیر از کنار آبشار سنگان عبور می‌کنند که در فصل زمستان به دلیل یخ‌زدگی کامل، منظره‌ای بدیع ایجاد می‌کند.

• مبدأ: روستای سنگان (ارتفاع ۲۲۵۰ متر)
• مسافت: حدود ۷ کیلومتر تا قله
• ویژگی: دسترسی به آبشار سنگان در ارتفاع ۲۵۵۰ متری.

مسیر خور (غربی)

این مسیر از روستای خور در کیلومتر ۱۷ جاده چالوس آغاز می‌شود. این جبهه کوتاه‌ترین مسیر دسترسی به قله محسوب می‌شود و شیب ملایم‌تری نسبت به سایر مسیرها دارد. وجود پیست اسکی خور و آبشار خور از جاذبه‌های این مسیر است.

مسیر کندر (جنوب غربی)

این مسیر از روستای کندر در نزدیکی کرج شروع می‌شود. مسیر کندر به دلیل شیب تندتر و عبور از یال‌های سنگی، چالش‌برانگیزتر است و کمتر از دو مسیر دیگر تردد می‌شود. در این مسیر نیز آبشار فصلی کندر وجود دارد.

مسیر واریش (جنوبی)

مسیری که از روستای واریش آغاز می‌شود و با عبور از نزدیکی قله «چشمه شاهی» به دشت پهنه حصار می‌رسد.

جاذبه‌های طبیعی و گردشگری

• آبشار سنگان: بلندترین آبشار استان تهران که در مسیر صعود شرقی قرار دارد.
• آبشار خور: واقع در دامنه غربی کوه.
• دشت پهنه حصار: دشتی مرتفع مابین قله‌های پهنه حصار و چشمه شاهی که محل مناسبی برای کمپینگ در فصول گرم است.

جستارهای وابسته

• آبشار سنگان
• رشته‌کوه البرز
• فهرست کوه‌های ایران