محله حصار کرج

محله حصار یکی از محله‌های قدیمی و تاریخی شهر کرج در استان البرز است که در شمال شهر کرج و در دامنه‌های جنوبی رشته‌کوه البرز واقع شده است. این محله با آب و هوای کوهستانی، چشم‌اندازهای زیبا و نزدیکی به جاده چالوس، از دیرباز مورد توجه ساکنان و مسافران بوده است..

نام این محله به دلیل قرار گرفتن در موقعیت جغرافیایی خاصی انتخاب شده است؛ این منطقه از نظر جغرافیایی به واسطه رشته‌کوه البرز و رودخانه کرج محصور شده، از این رو نام حصار را یافته است..

تاریخچه

دوره قاجار و پهلوی

محله حصار از محله‌های قدیمی کرج محسوب می‌شود که قدمت آن به دوران سلسله قاجار باز می‌گردد. در دوران قاجار، حصار به عنوان ییلاق کرج شناخته می‌شد و بزرگان، روسای ادارات و اشخاص مهم در این منطقه اقامت داشتند..

حضور امام خمینی در حصار

حصار محل اقامت امام خمینی در تابستان ۱۳۳۹ (۱۳۱۸ قمری) بود. امام خمینی به مدت حدود ۶ تا ۸ ماه در خانه‌ای در خیابان اول حصار (متعلق به حاج محمدعلی ملک‌خانی) سکونت داشتند.

این اقامت به منظور بهره‌مندی از آب‌وهوای کرج انجام شد. امام خمینی در طول این مدت، به همراه خانواده، به مطالعه و نگارش دروس حوزوی، مصاحبت با انقلابیون و تصمیم‌گیری در مسائل سیاسی پرداختند. امام خمینی فعالیت‌های روزانه‌ای مانند قدم زدن در کنار نهرهای محلی و بازدید از دره وسیه (محل پیاده‌روی طبیعت‌دوستان) را انجام می‌دادند..

خانه امام خمینی در حصار در حال تملک و ثبت ملی توسط سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان البرز است. تا سال ۱۴۰۴، فرآیند تملک و ثبت ملی در حال پیگیری است و پیشرفت جدیدی گزارش نشده است. کتابی به نام «آفتاب حصار» در مجموعه البرز‌شناسی به نگارش درآمده که به ابعاد زندگی امام خمینی در مدت سکونت در کرج می‌پردازد..

اهالی محلی با عنوان «آفتاب حصار» از امام خمینی یاد می‌کنند و این عنوان را نمادی از تأثیر ماندگار اقامت ایشان می‌دانند..

وضعیت فعلی

محله حصار جزو ناحیه ۱ آموزش و پرورش کرج و منطقه ۱۰ شهرداری کرج است. از این محله، افراد زیادی شهید شدند که یکی از معروف‌ترین آنها، شهید سید کمال قریشی است که توسط سازمان مجاهدین خلق(منافقین) ترور شد. این محله در طول سال‌های اخیر شاهد ساخت‌وسازهایی بوده که برخی از آن‌ها غیراصولی بوده‌اند..

موقعیت جغرافیایی

محدوده

محله حصار در شمال شهر کرج و در دامنه‌های جنوبی رشته‌کوه البرز واقع شده است. از لحاظ موقعیت جغرافیایی، این محل در شرق کرج، میان رشته‌کوه البرز و رودخانه کرج قرار گرفته است..

این محله به دلیل اینکه در دامنه کوه قرار دارد، هر خیابان در ارتفاع‌های مختلفی واقع است..

دسترسی

از نظر دسترسی، حصار در نزدیکی سینما هجرت، پمپ بنزین میدان کرج، مسجد جامع کرج، بوستان طبیعت حصار، پارک چمران، رودخانه کرج، جاده چالوس، اتوبان همت، اتوبان تهران-کرج، مرکز شهر کرج و در کنار محله‌های کلاک، وسیه، سرجوب قرار گرفته است. حصار همچنین دسترسی خوبی به غرب تهران دارد..

تقسیم‌بندی محله

حصار محله‌ای است که به طور کلی دارای چهار قسمت اصلی (چهار خط) می‌باشد که از پایین به بالا عبارتند از:

تقسیم‌بندی محله حصار

خط	نام خیابان	ویژگی‌ها
۱	دهخدا	پایین، رودخانه، چنارهای قدیمی
۲	نوازانی	میانی، چنارستان
۳	آزادی	میانی-بالا، به وسیه
۴	شهید جوادی	بالا، به چالوس

• خط یک (خیابان دهخدا): خط اول حصار که در قسمت پایین واقع شده، دارای آب‌وهوای بسیار عالی در کنار رودخانه و درختان انبوه و سرسبز است که عمدتاً چنار می‌باشد. بافت قدیمی مشخصه این منطقه است..
• خط دو (خیابان نوازانی): خط دوم در قسمت میانی واقع شده است و همچون خط اول دارای پوشش گیاهی انبوه است. در انتهای خیابان دوم، وجود درختان چنار فراوان باعث شده تا این قسمت به «چنارستان» یا «چنارستون» معروف شود. درختان سر‌به‌فلک‌کشیده چنار در کنار درختان توت (توت‌درختک) و بید در باغ‌های حصار یکی از جاذبه‌های طبیعی منطقه هستند. یک درخت چنار هشتصد ساله در خط یک حصار کرج وجود دارد که از آثار تاریخی این منطقه به شمار می‌رود..
• خط سوم (خیابان آزادی): خط سوم در قسمت میانی بالاتر از خط دوم واقع است و به محله خوش‌آب‌وهوا و سرسبز وسیه و دره وسیه منتهی می‌شود..
• خط چهار (بلوار شهید جوادی): خط چهارم که در اصطلاح اهالی «حصار بالا» نامیده می‌شود، در قسمت بالا واقع است. این قسمت در مسیر ورود به جاده چالوس از سمت اتوبان تهران-کرج واقع شده و به جاده چالوس منتهی می‌شود..

تاریخچه سکونتی خط چهار حصار به پنج دهه قبل برمی‌گردد که با مهاجرت کارگران فصلی و ساخت‌وسازهای غیرقانونی رشد کرد..

در اصطلاح محلی، قسمت‌های اول، دوم و سوم به عنوان «حصار پایین» شناخته می‌شوند..

مراکز علمی و آموزشی

مدارس

حصار دارای مدارس متعددی در مقاطع مختلف تحصیلی است که بخشی از ناحیه یک آموزش و پرورش کرج را تشکیل می‌دهند:

مدارس دولتی

• دبیرستان دخترانه شهید سید جوادی (خط یک حصار، خیابان دهخدا).
• هنرستان فنی و حرفه‌ای پسرانه شهدای حصار کاردانش (حصار، خط چهارم، ابتدای جاده کمربندی چالوس).
• دبیرستان پسرانه شهید یوسفی (حصار، خط دو)
• دبیرستان دخترانه فاطمیه
• دبیرستان دخترانه رهبر
• دبیرستان پسرانه دهخدا
• دبیرستان پسرانه پاسداران

مدارس غیرانتفاعی

حصار دارای مدارس غیرانتفاعی متعددی است که عمدتاً در خطوط ۱ و ۲ (نزدیک رودخانه و چنارستان) واقع شده‌اند و بر آموزش با کیفیت و فوق‌برنامه تمرکز دارند.

• دبستان غیرانتفاعی لطیف ۲ (خط ۲ حصار، نزدیک چنارستان): تمرکز روی آموزش ابتدایی با برنامه‌های فوق‌برنامه.
• مجتمع آموزشی رحمانی (حصار بالا، خط ۴): شامل پیش‌دبستان تا متوسطه، با امکانات ورزشی و هنری.
• دبستان غیرانتفاعی پویندگان علم و خلاقیت (نزدیک خط ۱، خیابان دهخدا): تمرکز روی مهارت‌های خلاقانه و STEM برای دانش‌آموزان ابتدایی.
• دبیرستان غیرانتفاعی دخترانه کاوشگران (حصار، نزدیک دره وسیه): برای متوسطه اول، با برنامه‌های تحقیقاتی.

خیریه‌ها و مدارس خیرساز

در تاریخ ۱۹ بهمن ۱۴۰۰، مدرسه ۱۵ کلاسه بنیاد قلم‌چی در منطقه حصار شهر کرج افتتاح و بهره‌برداری شد..

مراکز فرهنگی

کانون پرورش فکری: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به طور مستمر برنامه‌های فرهنگی متنوعی را در منطقه حصار کرج اجرا می‌کند. واحد سیار کانون البرز با حضور در منطقه حصار کرج ویژه برنامه‌های فرهنگی را برای کودکان این منطقه اجرا کرده است..

همکاران کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان البرز به همراه کتابخانه سیار در «خط ۴ حصار» حضور یافته و فعالیت‌های خود را به کودکان و نوجوانان و خانواده‌ها معرفی کرده‌اند..

در محدوده حصار و مناطق مجاور، فرهنگسراها و کانون‌های فرهنگی متعددی وجود دارد که خدمات فرهنگی و هنری به شهروندان ارائه می‌دهند..

مراکز تفریحی و گردشگری

بوستان طبیعت حصار

بوستان طبیعت حصار یکی از اصلی‌ترین جاذبه‌های تفریحی منطقه است که در ارتفاعات حصار کرج واقع شده است. این بوستان با چشم‌انداز زیبا و امکانات رفاهی متنوع، به یکی از بهترین مقاصد تفریحی برای خانواده‌ها و جوانان تبدیل شده است. بوستان طبیعت به علت قرار گرفتن در ارتفاعات حصار کرج دارای چشم‌انداز زیبایی از شهر کرج است و امکانات خوبی برای گذراندن یک آخر هفته عالی دارد. این بوستان با فضای سبز گسترده، وسایل ورزشی متنوع، و محلی برای نگهداری حیواناتی مثل شترمرغ، برای خانواده‌ها جذاب است..

آدرس: استان البرز، شهرستان کرج، کمربندی کرج - بیلقان، المهدی، پارک محیط‌بان.

پارک محیط‌بان (پارک سافاری کرج)

پارک محیط‌بان یا پارک سافاری کرج اولین باغ وحش سافاری کشور است که در منطقه حصار تپه با مساحتی حدود ۱۷.۵ هکتار احداث شده است. این پارک دارای کلینیک دامپزشکی مجهز، مربیان حرفه‌ای و تمام امکانات مورد نیاز حیوانات وحشی و نیمه وحشی است..

در این پارک سافاری، بازدیدکنندگان می‌توانند با استفاده از خودروی سافاری انواع مختلفی از حیوانات وحشی از جمله گوزن ایرانی، شترمرغ آمریکای لاتین، گاومیش، قوچ و گراز را از نزدیک مشاهده کنند..

این پارک در استان البرز، کرج، کمربندی کرج، بیلقان، خیابان المهدی. واقع شده است.

دره وسیه

دره وسیه یکی از معدود اماکن گردشگری کرج است که عمدتاً برای ساکنین کرج شناخته شده است. این منطقه کوهستانی در شرق کرج، در انتهای محله حصار واقع شده است که جاده پرترافیک چالوس از کنار آن می‌گذرد..

پس از گذشتن از میدان وسیه و گذر از تونل زیرگذر جاده چالوس، وارد دره وسیه می‌شوید که این دره به سمت شرق تا قله دشته ادامه دارد. مسافت از میدان وسیه تا آخرین چشمه حدود ۵ کیلومتر است. مسیر سبز، دارای سایه و در بسیاری از جاها دارای پوشش درختی است..

در راه تا رسیدن به انتهای دره وسیه در فصول گرم سال حداقل ۲ چشمه وجود دارد که در فصول پرآب به تعدادشان اضافه می‌شود..

رودخانه کرج و کافه‌های سنتی

رودخانه کرج از نزدیکی این محله عبور می‌کند و به زیبایی آن می‌افزاید. کافه‌های سنتی زیادی در کنار رودخانه و در میان باغ‌های حصار احداث شده‌اند که از فصل‌های گرم سال پذیرای مردم استان البرز و مسافران عبوری از دیگر شهرها و استان‌های کشور می‌باشند..

خیابان سرجوب

خیابان سرجوب دهی است در حومه بخش کرج که دارای طبیعت خوب و عبور رودخانه کرج و کافه‌های سنتی این منطقه، محلی مناسب برای گذران اوقات فراغت است..

فیلم‌برداری

لوکیشن‌هایی از فیلم فیلم «زیر خاکی» در محله حصار تصویربرداری شده است. همچنین فیلم‌برداری فیلم کوتاه «وقت‌کشی» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی رضا سلیمانی در این محل انجام شده است..

فرهنگ و اقتصاد

فرهنگ محلی

محله حصار بخشی از فرهنگ کرجی است و گویش محلی آن به گویش کرجی (زیرمجموعه فارسی-مازندرانی) تعلق دارد که با ویژگی‌های مازندرانی آمیخته است. برنامه‌های فرهنگی کانون پرورش فکری و جشنواره‌های محلی (مثل طبیعت‌گردی در دره وسیه) بخشی از فعالیت‌های فرهنگی است. خاطرات حضور امام خمینی به عنوان میراث فرهنگی برجسته است.

اقتصاد

اقتصاد حصار عمدتاً بر پایه باغداری (چنار، توت، بید) و گردشگری (پارک‌ها، کافه‌ها، دره‌ها) است. ساخت‌وساز و مهاجرت فرصت‌های شغلی ایجاد کرده، اما چالش‌هایی مثل ساخت غیراصولی وجود دارد. جمعیت تخمینی ۲۰-۳۰ هزار نفر (بر اساس منابع محلی، بدون آمار رسمی دقیق).

ویژگی‌های طبیعی

محله حصار پوشیده از درختان زیادی است که بیشترین آن‌ها درخت چنار می‌باشد. درختان سر به فلک کشیده چنار در کنار درختان توت و بید در باغ‌های حصار، کافه‌های سنتی، آب و هوای دلپذیر و خنک و همچنین پارک کنار رودخانه این محله را به یکی از محله‌های خوب کرج تبدیل کرده است..