حسین فهمیده

حسین فهمیده
تصویری از فهمیده در موزه شهدای تهران
نام بومی	محمّدحسین فهمیده
زاده	۱۶ اردیبهشت ۱۳۴۶ قم، ایران
شهادت	۸ آبان ۱۳۵۹ (۱۳ سال) خرمشهر،
مدفن	بهشت زهرا، تهران،
مسئولیت در جبهه	بسیجی
جنگ‌ها و عملیات‌ها	جنگ ایران و عراق اشغال خرمشهر
نشان‌ها	نشان فتح

محمّدحسین فهمیده (۱۶ اردیبهشت ۱۳۴۶ – ۸ آبان ۱۳۵۹) نوجوان ایرانی که در روزهای آغازین دفاع مقدس در ۱۳ سالگی در حین عملیات شهادت طلبانه شهید شد.

زندگی

محمّدحسین فهمیده در ۱۶ اردیبهشت ۱۳۴۶ در قم زاده شد. در سال‌های ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۶ در قم سکونت داشت و پس از آن به همراه خانواده به کرج مهاجرت کرد.

پخش اعلامیه‌های امام خمینی در سال‌های ۱۳۵۶ و ۱۳۵۷ در سن حدود ده تا یازده سالگی؛ دیدار با امام خمینی در بازگشت به ایران، شرکت در تظاهرات انقلاب اسلامی در زمستان ۱۳۵۷ و شرکت در درگیری‌های خوزستان از جمله اقدامات او هستند. فهمیده در پی درگیری‌های کردستان خود را به آن ناحیه رساند اما به خاطر سن کم، توسط کمیته انقلاب به کرج بازگردانده شد و از خانواده او تعهد گرفته شد که دیگر از کرج خارج نشود.

در جنگ ایران و عراق

فهمیده با آغاز تجاوز عراق به ایران، خود را به تهران رساند تا به مناطق جنگی برود. با اصرارهای او، وی به همراه گروهی از دانشجویان افسری به منطقه خرمشهر منتقل شد. قرار بود تا وی کمتر از یک هفته در منطقه بماند اما در همین مدت مجروح و به بیمارستان منتقل شد. او با وجود جراحت و مخالفت‌های فرماندهان، مجدد به خط مقدم بازگشت و توانست با اقداماتی، لیاقت خود را برای ماندن به فرماندهان ثابت کند. او بیشتر زمان حضورش در جنگ را در کنار محمدرضا شمس گذراند. وی در غروب سی و یکم شهریور ۱۳۵۹ از نخستین روزهای اعلام تجاوز نظامی ارتش عراق همراه با محمدرضا شمس در جبهه نبرد حضور رسمی یافت.

شهادت

در ۸ آبان ماه ۱۳۵۹ در منطقه کوت شیخ در نزدیکی رودخانه خرمشهر ۵ دستگاه تانک عراقی به طرف رزمندگان ایران هجوم آورده و در صدد محاصره آن‌ها بودند. محمدحسین درحالی که تعدادی نارنجک به کمرش بسته بود، به سمت یکی از تانک‌ها در حرکت شد و در بین راه، یک گلوله به پایش برخورد کرد؛ اما خودش را به زیر یکی از تانک‌ها پرت کرده و منفجر نمود. عراقی‌ها گمان کردند که آن منطقه مین گذاری شده و عقب‌نشینی می‌کنند. به گفته برخی منابع دیگر، عراقی‌ها به این تصور که نیروهای کمکی به منطقه رسیده‌اند، منطقه را ترک کردند.

به‌دنبال شهادت محمدحسین فهمیده، صدای جمهوری اسلامی ایران با قطع برنامه‌های خود اعلام می‌کند که نوجوانی سیزده‌ساله با فداکاری زیر تانک عراقی رفته، آن را منفجر کرده و خود نیز شهید شده است. پس از اعلام خبر، رادیو اعلام کرد که کسانی که از هویت این نوجوان خبر دارند، با شماره تلفن اعلام شده، تماس بگیرند. از این طریق خانواده او نیز از رویداد صورت گرفته، با خبر شدند. امام خمینی در پیامی که به مناسبت دومین سالگرد انقلاب اسلامی بیان کرد، از وی تجلیل کرد. بقایای پیکر او، به تهران بازگردانده و در قطعه ۲۴ بهشت زهرا دفن شد.

پاسداشت

داستان فهمیده در کتب درسی

در کتب درسی مورد استفاده در آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران، ماجرای شهادت حسین فهمیده، به عنوان یکی از داستان‌های درسی قرار گرفته بود. در سال‌های اخیر جمعی از کنشگران رسانه‌ای، تلاش زیادی برای حذف داستان محمدحسین فهمیده از کتاب‌های دوران دبستان داشته‌اند. حذف درس مرتبط با محمدحسین فهمیده از کتب آموزشی دوره دبستان، تبدیل به یکی از جنجالی‌ترین موضوعات مرتبط با سند ۲۰۳۰ شد. این تلاش بدین صورت تحلیل می شد که این اتفاق، اقدامی در راستای مبارزه با بسیج دانش آموزی و با هدف حذف فرهنگ شهادت طلبی صورت گرفته است.

پس از کشته شدن

روز شهادت فهمیده، هشتم آبان به عنوان «روز بسیج دانش‌آموزی» نامگذاری شد و سازمانی به همین نام زیر نظر بسیج مستضعفین تشکیل‌شد. روز ۱۳ آبان هم به افتخار او روز دانش‌آموز نامیده شد. این سازمان با همکاری وزارت آموزش و پرورش ایران در بسیاری از مدارس اقدام به تشکیل واحدهای مقاومت بسیج نمود. اشیای بازمانده از محمدحسین فهمیده در موزه شهدا تهران نگهداری می‌شود. خانهٔ پدری او در کرج به موزه شهدای دانش‌آموز تبدیل شده است؛ همچنین پیشتر تصویر وی به صورت نقش‌آب بر روی اسکناس دو هزار ریالی چاپ شده بود.

نشان فتح

در اولین مراسم (همزمان با سالروز شکست حصر آبادان) اعطای نشان فتح، توسط رهبر جمهوری اسلامی ایران، نشان فتح درجه یک به حسین فهمیده اعطا و به یکی از افراد خانواده او تحویل داده شد.