آزادراه شمالی کرج

آزادراه شمالی کرج یا بزرگراه شهید سلیمانی یکی از بزرگترین و پیچیده‌ترین پروژه‌های عمرانی استان البرز و کشور است که به‌عنوان یک محور ارتباطی ملی، نقش مهمی در کاهش بار ترافیکی شهر کرج و محورهای مواصلاتی منطقه ایفا خواهد کرد.

موقعیت جغرافیایی

این آزادراه از انتهای آزادراه شهید همت در تقاطع جاده چالوس (سه‌راه عظیمیه) آغاز و در شمال کرج به‌عنوان کنارگذر شمالی، به آزادراه کرج-قزوین در غرب این شهر متصل می‌شود. آزادراه شمالی با عبور از مناطقی چون عظیمیه، باغستان، حصارک و خوارزمی، مسیری به طول تقریبی ۱۸ تا ۱۹ کیلومتر را طی می‌کند.

این محور از شمال به دامنه‌های کوهستانی البرز و شهرک‌هایی مانند شهرک آسمان، بهارستان و شهرک فراز، از جنوب به محلات مرکزی کرج، از شرق به محله عظیمیه و از غرب به محله حصارک محدود می‌شود.

تاریخچه

آغاز ساخت

عملیات احداث آزادراه شهید سلیمانی در تیرماه سال ۱۳۹۵ (ژوئیه ۲۰۱۶) آغاز شد. این پروژه که در ابتدا قرار بود تا سال ۱۳۹۸ (مارس ۲۰۱۹) به بهره‌برداری برسد، به دلیل مشکلات مالی و تعداد زیاد معارضان ملکی با تأخیرات قابل توجهی مواجه شد.

مراحل پیشرفت

تا سال ۱۴۰۲، پروژه با حدود ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی به دولت چهاردهم تحویل داده شد. با ورود جدی دولت و تزریق اعتبارات، روند کار تسریع یافت و پیشرفت فیزیکی به بیش از ۷۸ درصد رسید.

1. فاز اول این بزرگراه به طول ۷.۵ تا ۷.۶ کیلومتر، از بخش میانی پروژه در حدفاصل تقاطع بلوار طالقانی شمالی تا تقاطع بلوار انقلاب شمالی، در آذرماه ۱۴۰۲ با حضور رئیس‌جمهور به بهره‌برداری رسید.
2. فاز دوم به طول حدود ۸ کیلومتر که باغستان از مناطق شمالی کرج را به دانشگاه خوارزمی در غرب این کلانشهر متصل می‌کند، در مردادماه ۱۴۰۳ به‌صورت آزمایشی افتتاح شد.

مشخصات فنی

ابعاد و ظرفیت

• طول کل: حدود ۱۸-۱۹ کیلومتر
• تعداد خطوط عبوری: ۳ خط در هر جهت حرکت
• عرض هر سمت حرکت: ۱۹ متر
• تعداد تقاطع‌های غیرهمسطح: ۱۱ تا ۱۶ تقاطع
• تعداد پل‌ها: ۱۹ تا ۲۰ پل

پل‌های اصلی

پل B1 (پل بیلقان - پل رودخانه کرج)

پل B1 بزرگترین و پیچیده‌ترین بخش این پروژه است که به‌عنوان بلندترین پل خاورمیانه شناخته می‌شود. این پل که بر روی رودخانه کرج و تصفیه‌خانه بیلقان احداث شده، دارای مشخصات زیر است:

• ارتفاع: ۱۳۰ تا ۱۳۶ متر
• طول کل: ۱۰۵۰ متر
• بزرگترین دهانه: ۱۷۶ تا ۱۸۰ متر
• عرض: ۳۸ متر
• سیستم سازه‌ای: کابلی اکسترادوز (Extradosed)

این پل از ۸ دهانه تشکیل شده و به دلیل استفاده از سیستم سازه‌ای ترکیبی از کابل، بتن و فولاد، یکی از پیچیده‌ترین پل‌های کشور و خاورمیانه از نظر مهندسی به شمار می‌رود.

پل B0

پل B0 که در انتهای آزادراه همت قرار دارد، به‌عنوان ادامه این آزادراه محسوب می‌شود. این پل با طول حدود ۶۳۰ متر و ارتفاع ۳۵ متر، از ترکیب بتن و کابل ساخته شده است.

پل B2

پل B2 که بر روی بلوار طالقانی شمالی در محدوده عظیمیه قرار دارد، یکی دیگر از پل‌های مهم این پروژه است.

پل گردشگری باغستان (پل طبیعت - B20)

این پل با حفظ کامل محیط‌زیست و در کمتر از شش ماه ساخته شد و به‌عنوان یکی از نمادهای عمرانی زیست‌محیطی استان البرز شناخته می‌شود.

اهمیت و جایگاه

اهمیت ملی

آزادراه شمالی کرج در مسیر عبور ۱۴ استان غربی کشور قرار دارد. استان البرز تنها ۳ درصد از راه‌های کل کشور را در بر می‌گیرد، اما به دلیل قرارگیری در مسیر عبور این استان‌ها، ۲۸ درصد از بار ترافیک کشور را تحمل می‌کند.

با بهره‌برداری کامل از این آزادراه، پیش‌بینی می‌شود که ۴۰ تا ۴۵ درصد از بار ترافیکی آزادراه تهران-کرج و کرج-قزوین کاهش یابد.

اهمیت اقتصادی

برآوردها نشان می‌دهد که با راه‌اندازی این آزادراه، روزانه ۱۰۰ میلیارد تومان در مصرف سوخت صرفه‌جویی خواهد شد. همچنین ماهانه ۳ هزار میلیارد تومان صرفه‌جویی در سوخت حاصل خواهد شد.

زمان عبور از کرج که در حال حاضر حدود ۴۰ دقیقه تا یک ساعت طول می‌کشد، با بهره‌برداری از این آزادراه به ۴ تا ۱۰ دقیقه کاهش خواهد یافت.

اهمیت گردشگری

این آزادراه با عبور از دامنه‌های شمالی کرج و دارا بودن چشم‌اندازهای طبیعی زیبا، می‌تواند به کمربند گردشگری منطقه تبدیل شود. همچنین با تسهیل عبور مسافران از کرج، می‌تواند تأثیر مثبتی بر صنعت گردشگری استان البرز داشته باشد.

محلات و شهرک‌های مهم

آزادراه شمالی از مناطق مختلف کرج عبور می‌کند یا به آن‌ها دسترسی فراهم می‌آورد، از جمله:

• عظیمیه
• باغستان
• گوهردشت (رجایی‌شهر)
  
• حصارک
• شهرک فراز
• شهرک بهارستان
• شهرک آسمان
• جهانشهر
  

تأمین مالی و بودجه

اعتبارات اختصاص‌یافته

برای تکمیل این پروژه، اعتبارات قابل توجهی تخصیص یافته است:

1. در سال ۱۳۹۷: ۸۰ میلیارد تومان
2. در سال ۱۴۰۱: حدود ۵۴۰ میلیارد تومان
3. در سال ۱۴۰۲: ۵ هزار و ۴۰۰ میلیارد ریال از سوی مدیریت شهری
4. در سال ۱۴۰۳: حدود ۷ هزار میلیارد تومان

دولت چهاردهم ۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان (۳ هزار میلیارد تومان نقدی) به این پروژه اختصاص داد. همچنین ۲۵ هزار میلیارد ریال دیگر از بودجه ملی برای این پروژه پیش‌بینی شده است.

مشارکت دولت و شهرداری

دولت سهامدار ۵۰ درصدی پروژه شد و ۴۰ سال بهره‌برداری از آزادراه به شهرداری کرج واگذار خواهد شد. هزینه تملکات بزرگراه شمالی بالغ بر ۱۰ هزار میلیارد تومان برآورد شده است.

وضعیت کنونی و آینده

پیشرفت فیزیکی

تا مهرماه ۱۴۰۳، پروژه به پیشرفت فیزیکی ۹۰ درصد رسیده و ۱۸ کارگاه در این پروژه فعال است. از ۱۸ کیلومتر طول کل آزادراه، حدود ۱۵ کیلومتر آن به بهره‌برداری رسیده است.

برنامه بهره‌برداری کامل

طبق اعلام مقامات، قرار است:

1. پل B1 تا خردادماه ۱۴۰۴ به بهره‌برداری برسد
2. کل پروژه تا پایان سال ۱۴۰۳ یا اوایل سال ۱۴۰۴ به‌طور کامل زیر بار ترافیک برود

پیش‌بینی می‌شود با تکمیل کامل این آزادراه، درآمد سالانه ۲۰ هزار میلیارد ریالی برای مدیریت شهری کرج تا ۳۲ سال ایجاد شود.

پیمانکاران و مشاوران

• پیمانکار اصلی: شرکت احداث کنارگذر شمالی کرج
• مشاور: شرکت مهندسین مشاور سازیان
• سایر پیمانکاران: در مناقصه این پروژه ۷۵ پیمانکار در قالب ۲۴ کنسرسیوم شرکت کردند

شرکت‌های متعددی نیز در بخش‌های مختلف پروژه مشارکت دارند، از جمله شرکت راه‌گسترش نامدار در بخش دیوارهای حائل و خاک‌مسلح، و شرکت آذران در بخش پل‌های بتنی و فولادی.

چالش‌ها و موانع

موانع مالی

یکی از اصلی‌ترین چالش‌های این پروژه، تأمین منابع مالی کافی بوده است. تا سال ۱۴۰۲، کمبود اعتبار باعث کندی روند کار شده بود.

معارضان ملکی

تعداد زیاد معارضان ملکی یکی دیگر از موانع اصلی این پروژه بوده است. تا مهرماه ۱۴۰۳، ۹۵ درصد از تملکات انجام شده و دستورات لازم برای تملک باقی‌مانده املاک صادر شده است.

پیچیدگی‌های فنی

به‌ویژه در مورد پل B1، پیچیدگی‌های فنی و نیاز به دقت بالا در اجرا، باعث شده تا این بخش نیاز به زمان بیشتری برای تکمیل داشته باشد.

تأثیرات و پیامدها

کاهش ترافیک

با بهره‌برداری کامل از این آزادراه، انتظار می‌رود که:

• ۴۰ تا ۴۵ درصد از بار ترافیکی آزادراه تهران-کرج و کرج-قزوین کاهش یابد
• ترافیک معابر مرکزی شهر، به‌ویژه خیابان شهید بهشتی، به‌طور قابل توجهی کاهش یابد

توسعه شهری

این پروژه می‌تواند به توسعه مناطق شمالی کرج کمک کند و زمینه را برای شکل‌گیری محلات جدید مانند شهرک فراز فراهم آورد.

صرفه‌جویی اقتصادی

علاوه بر صرفه‌جویی در سوخت، کاهش زمان سفر و کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل از دیگر منافع اقتصادی این پروژه خواهد بود.

جستارهای وابسته

• آزادراه شهید همت
• آزادراه کرج-قزوین
• کرج
• استان البرز
• رودخانه کرج
• گوهردشت (کرج)

پیوند به بیرون

• وب‌سایت شرکت احداث کنارگذر شمالی کرج