گوراب
گوراب یا جورآب (به تاتی: جوئَرِاِوُ به معنی آب بالا) روستایی است از توابع دهستان آدران در بخش آسارا شهرستان کرج در استان البرز ایران. این روستا در کنار جاده چالوس، در منطقه ارنگه بزرگ قرار دارد و یکی از هفت روستای این ناحیه محسوب میشود.[۱]
ریشهشناسی نام
نام قدیمی این روستا گورآب بوده که در زبان تاتی محلی «جوئَرِاِوُ» یعنی «آب بالا» گفته میشود. برخی منابع نیز به کلمه جوراب اشاره میکنند که معرب شکل کلمه گوراب است. واژه گوراب در لغتنامه دهخدا معانی مختلفی دارد از جمله «گنبدی که بر سر قبرها میسازند»، «میدانی برای اسبدوانی» و «هفتهبازار».[۲]
موقعیت جغرافیایی
گوراب در فاصله حدود ۱۸ کیلومتری جاده کرج به چالوس واقع شده است. این روستا در مختصات جغرافیایی ۳۵ درجه و ۵۵ دقیقه و ۱۷ ثانیه عرض شمالی و ۵۱ درجه و ۵ دقیقه و ۳۵ ثانیه طول شرقی، در دامنههای رشتهکوه البرز قرار گرفته است.[۳]
روستای گوراب از ضلع غربی با روستای ارنگه بزرگ، از سمت شرقی با روستای سرزیارت و از شمال با روستای جی یا گی همسایه است. این روستا در منطقه ارنگه بزرگ که شامل هفت روستای ارنگه، ابهرک، گوراب، سرزیارت، جی (گی)، سیجان و خور است، قرار دارد.[۱]
تاریخچه
بر اساس شواهد تاریخی، منطقه ارنگه که روستای گوراب بخشی از آن است، سابقهای دیرینه دارد و در حوزه تمدنی تپه ازبکی قرار داشته که قدمت آن به حدود ۷۰۰۰ سال پیش میرسد. قبرستان قدیمی موجود در ارنگه با قبرهای هزارساله نشاندهنده قدمت استقرار انسانی در این منطقه است.[۴]
در اسناد تاریخی، سال ۱۳۰۴ خورشیدی روستای ارنگه بزرگ دارای ۴۹۸ نفر جمعیت بوده است، در حالی که کرج تنها ۸۰۰ نفر جمعیت داشت. این امر نشان میدهد که منطقه ارنگه و روستاهای تابعه آن از جمله گوراب، در گذشته از اهمیت بیشتری نسبت به کرج امروزی برخوردار بودهاند.[۵]
جمعیت
بر اساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت گوراب ۱۸۵ نفر در ۶۹ خانوار بود. در سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیت این روستا به ۱۴۷ نفر در ۵۸ خانوار کاهش یافت که نشاندهنده روند کاهش جمعیت روستایی در این منطقه است.[۶]
این کاهش جمعیت از روندی است که در بسیاری از روستاهای کوهستانی ایران مشاهده میشود و عمدتاً ناشی از مهاجرت جوانان به شهرهای بزرگ و تغییر در الگوهای اقتصادی است.
آب و هوا
گوراب دارای آب و هوای کوهستانی معتدل است. به دلیل قرارگیری در ارتفاعات البرز، این روستا در فصل زمستان سرد و برفگیر و در فصل تابستان خنک و دلپذیر است. بهار و پاییز بهترین فصل برای بازدید از این منطقه محسوب میشوند.[۷]
اقتصاد و معیشت
کشاورزی و باغداری
اقتصاد روستای گوراب همانند سایر روستاهای منطقه ارنگه عمدتاً بر پایه کشاورزی و باغداری است. محصولات اصلی این روستا شامل سیب زرد، گیلاس، آلبالو، گردو، گلابی و توت است. سیب ارنگه که از مرغوبیت خاصی برخوردار است، یکی از محصولات شناختهشده این منطقه به شمار میرود.[۸]
پروژه بهسازی نهر عمومی روستاهای ارنگه، گوراب و ابهرک که در سال ۱۳۹۹ آغاز شد، موجب بهبود آبیاری ۸۰ هکتار از باغات این روستاها شد. این پروژه با طول ۴۰۰۰ متر از سرپهنه گوراب آغاز و تا دره البانان ادامه مییابد.[۹]
گردشگری
با توسعه جاده چالوس و افزایش تعداد مسافران، روستای گوراب به عنوان یکی از نقاط بینراهی به مقصد گردشگری محبوبی تبدیل شده است. طبیعت زیبا، هوای پاک و دسترسی آسان به جاده چالوس از جاذبههای این روستا برای گردشگران است.[۱۰]
صنعت بومگردی و اقامتگاههای روستایی در سالهای اخیر در ارنگه و روستاهای اطراف از جمله گوراب رشد چشمگیری داشته است. این امر موجب ایجاد فرصتهای شغلی جدید برای ساکنان محلی شده است.[۱۱]
آثار تاریخی و فرهنگی
امامزاده شاهزاده حسین
یکی از مهمترین آثار تاریخی روستای گوراب، امامزاده شاهزاده حسین است که در فهرست آثار ملی ایران به شماره ۹۶۸ ثبت شده است. این بنا متعلق به دوره تیموریان است و دارای معماری ارزشمندی میباشد.[۱۲]
امامزاده دارای ایوانی به ابعاد ۷×۷ متر مربعی است که در داخل حیاط به شکل هشتضلعی تبدیل شده تا بار سنگین گنبد را تحمل کند. درب ورودی امامزاده چوبی و حکاکی شده با خطوط قرآنی و گلوبوته است که از لحاظ ظرافت و هنر کندهکاری روی چوب دارای اهمیت هنری ویژهای است.[۱۲]
چنار کهنسال
در حیاط امامزاده گوراب، درخت چنار کهنسالی قرار دارد که قدمت آن بین ۷۰۰ تا ۹۵۰ سال برآورد شده است. این چنار با محیط تنه ۲۳ متر و میانگین قطر برابر سینه ۷۰۵ سانتیمتر، قطورترین و کهنسالترین چنار شناسایی شده در استان البرز به شمار میرود. این درخت در سال ۱۳۵۳ در فهرست آثار تاریخی طبیعی کشور به ثبت رسیده است.[۱۳]
ارتفاع این چنار ۲۵ متر و تاج آن بسیار گسترده است. چنار امامزاده گوراب، یکی از دو چنار کهنسال معروف در ایران محسوب میشود.[۱۳]
زبان و فرهنگ
زبان مردم روستای گوراب، فارسی با گویش تاتی محلی است. گویش تاتی که در این منطقه رایج است، یکی از گویشهای بسیار قدیمی و پیشینهدار زبانهای ایرانی است که نزدیکی ساختمانی نحوی و آوایی آن با زبانهای کهن ایرانی مانند پهلوی و فارسی باستان قابل توجه است.[۱۴]
دسترسی و ارتباطات
برای دسترسی به روستای گوراب، باید از جاده کرج-چالوس در کیلومتر ۱۸ به سمت روستا منشعب شد. فاصله گوراب از مرکز شهرستان کرج حدود ۲۸ کیلومتر است.[۱۵]
مشکلات و چالشها
مانند بسیاری از روستاهای کوهستانی ایران، گوراب نیز با چالشهایی همچون کاهش جمعیت، مهاجرت جوانان و تغییر کاربری اراضی کشاورزی مواجه است. در سالهای اخیر، دادستانی البرز اقداماتی برای مقابله با تغییر کاربری غیرمجاز اراضی در روستاهای ارنگه و گوراب انجام داده است.[۱۶]
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «گوراب». ویکیپدیای مازندرانی. دریافتشده در ۱۴۰۴-۰۹-۰۴.
- ↑ «گوراب». لم تکام. دریافتشده در ۱۴۰۴-۰۹-۰۴.
- ↑ «روستای ارنگه با کولهبار ۷۵۰ ساله». خبرگزاری صدا و سیما. دریافتشده در ۱۴۰۴-۰۹-۰۴.
- ↑ «اقامتگاههای بومگردی روستای ارنگه». یواسپیس. دریافتشده در ۱۴۰۴-۰۹-۰۴.
- ↑ «جاذبههای گردشگری روستای ارنگه در ۱۸ کیلومتری جاده چالوس». جامعه ۲۴. دریافتشده در ۱۴۰۴-۰۹-۰۴.
- ↑ «Gurab, Alborz». ویکیواند. دریافتشده در ۱۴۰۴-۰۹-۰۴.
- ↑ «گوراب تولم (پل آجری)». ویلاژر. دریافتشده در ۱۴۰۴-۰۹-۰۴.
- ↑ «ارنگه». کرج شهر. دریافتشده در ۱۴۰۴-۰۹-۰۴.
- ↑ «گام اول بهسازی نهر اصلی روستاهای ارنگه، گوراب و ابهرک برداشته شد». ایلنا. دریافتشده در ۱۴۰۴-۰۹-۰۴.
- ↑ «تأثیر گردشگری بر اقتصاد روستاهای بین راهی مورد مناظره روستای گوراب و شهر زنده رود». انسانی. دریافتشده در ۱۴۰۴-۰۹-۰۴.
- ↑ «اقامتگاه بومگردی در گوراب». جاجیگا. ۱۴۰۴-۰۹-۰۴.
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ «امامزاده شاهزاده حسین گوراب». سیان بلاگفا. دریافتشده در ۱۴۰۴-۰۹-۰۴.
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ «چنار کهنسال امامزاده گوراب». فرارو. دریافتشده در ۱۴۰۴-۰۹-۰۴.
- ↑ «گوراب». آبادیس. دریافتشده در ۱۴۰۴-۰۹-۰۴.
- ↑ «روستای ارنگه، مقصدی جادویی برای سفر یک روزه». جیب نیوز. دریافتشده در ۱۴۰۴-۰۹-۰۴.
- ↑ «روستای گوراب». کرج رسا. دریافتشده در ۱۴۰۴-۰۹-۰۴.