عاشیق ایمران حیدری

عاشیق ایمران حیدری (زادهٔ ۱۳۳۵ در کلیبر، آذربایجان شرقی) یکی از عاشیق‌های برجستهٔ معاصر، نوازندهٔ ساز قوپوز، پژوهشگر موسیقی آذری و استاد موسیقی عاشیقی آذربایجان است. وی در حال حاضر در شهر کرج سکونت دارد و کارگاه موسیقی‌اش در شهر قدس (قلعه حسن‌خان) واقع است، جایی که کلاس‌های آموزشی قوپوز را برگزار می‌کند. حیدری به عنوان پلی میان سنت‌های کهن عاشیقی و نوآوری‌های معاصر عمل کرده و نقش مهمی در حفظ و ترویج موسیقی نواحی ایران ایفا نموده است.

زندگی‌نامه

تولد و آموزش ابتدایی

ایمران حیدری در سال ۱۳۳۵ در شهرستان کلیبر، واقع در استان آذربایجان شرقی، متولد شد. پس از اخذ دیپلم، وارد انستیتو تکنولوژی تبریز شد و در رشتهٔ راه و ساختمان تحصیلات خود را ادامه داد. او مهندس عمران است و پس از مهاجرت به تهران در سال ۱۳۳۹، به فعالیت‌های هنری روی آورد.

آموزش موسیقی

از سال ۱۳۵۰، ایمران حیدری از آموزش‌های استادانی همچون عاشیق حاجی علی عبادیان، مرحوم عاشیق عیسی، عاشیق جبرائیل و عاشیق قَشَم بهره برد. در سال ۱۳۵۲، آموزش سازسازی را از استاد محمود صمدزاده فراگرفت. او از اساتید دیگری مانند عاشیق خجالی، عاشیق کاشم جعفری و عاشیق گابریل نیز نام می‌برد که از عاشیق‌های دوره‌گرد برجسته بودند.

فعالیت‌های هنری و تدریس

تأسیس کانون چنگ

در سال ۱۳۵۵، ایمران حیدری در تهران کانون چنگ را تأسیس کرد که در آن کلاس‌های موسیقی و کارگاه سازسازی برگزار می‌شد. این کانون در خیابان شریعتی تهران قرار داشت و نقش مهمی در آموزش موسیقی و معرفی موسیقی عاشیقی در پایتخت ایفا کرد.

همکاری با رادیو

همزمان با تأسیس کانون چنگ، وی وارد ارکستر آوازی رادیو شد و این همکاری پنج سال ادامه یافت. این همکاری باعث شد موسیقی عاشیقی به مخاطبان گسترده‌تری معرفی شود.

آموزش و شاگردپروری

از سال ۱۳۵۶، کنسرت‌های عاشیق ایمران در دانشگاه‌های ایران آغاز شد و او به محافل روشنفکری وابسته شد. وی در حال حاضر کلاس‌های آموزش ساز قوپوز را در کارگاه خود در قلعه حسن‌خان شهر قدس برگزار می‌کند. این کلاس‌ها روزهای پنجشنبه از صبح تا شب با فضایی صمیمی و دوستانه همراه است. حیدری همچنین مدرس کارگاه‌های تخصصی خانه موسیقی ایران است و در تربیت نسل جدید عاشیق‌ها نقش فعالی دارد. او در کارگاه خود به آموزش شاگردان و تولید سازهای مختلف، به‌ویژه کمانچه در اندازه‌های گوناگون، می‌پردازد و از چوب‌هایی مانند توت و گردو در ساخت سازها استفاده می‌کند.

همکاری‌های هنری

ایمران حیدری تاکنون با هنرمندان برجسته‌ای همچون حسین علیزاده، ارکستر رادیو آذری تهران (به عنوان نوازندهٔ سولو قوپوز) و گروه موسیقی «رستاک» همکاری داشته است. این همکاری‌ها باعث ترکیب موسیقی عاشیقی با سبک‌های مختلف موسیقی ایرانی شده است.

اجراها و کنسرت‌ها

اجراهای داخلی

عاشیق ایمران حیدری کنسرت‌های متعددی در سراسر ایران اجرا کرده است. وی در جشنواره‌های موسیقی نواحی ایران حضور فعال دارد و در شانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران در تبریز به عنوان مهمان ویژه روی صحنه رفت. در اردیبهشت ۱۴۰۳، مصاحبه‌ای با عنوان "عاشیق‌های دوره‌گرد" منتشر شد که به کنسرت‌های اخیر در ایران اشاره دارد. همچنین، در آذر ۱۴۰۳، در نکوداشت محمدرضا درویشی، به عنوان نوازنده قوپوز اجرا کرد.

اجراهای بین‌المللی

او کنسرت‌هایی در کشورهای آذربایجان، آلمان، فرانسه، ایتالیا و سوئد اجرا کرده که موجب معرفی موسیقی عاشیقی ایران در عرصهٔ بین‌المللی شده است.

آثار و آلبوم‌ها

یکی از مهم‌ترین آثار ایمران حیدری، آلبوم میشو - موسیقی عاشقی آذربایجان شرقی است که توسط موسسه فرهنگی و هنری ماهور منتشر شده و شامل قطعات متنوعی از موسیقی عاشیقی می‌شود.

سایر آثار

برخی از قطعات معروف وی عبارتند از:

1. «قهرمانی»
2. «دیوان مجلس»
3. «سه گاه و کرم گوزله مه سی»
4. «خالق ماهنیسی (غمه قاچدیم)»
5. «کرم کوچدی»
6. «یانیخ کرم»
7. «ساری گلین» (با ساز چگور)
8. «یانخانم»
9. «هشتری تجنیسی»
10. «روحانی»
11. «داغلار چیچکی»

این قطعات در آلبوم‌های مختلف منتشر شده‌اند. در اردیبهشت ۱۴۰۳، آهنگ‌هایی مانند "دیوان مجلس" و "کرم کوچدی" از آلبوم میشو مجدداً منتشر شد.

مشارکت در موسیقی حماسی ایران

ایمران حیدری در آلبوم‌های موسیقی حماسی ایران (گردآوری‌شده توسط محمدرضا درویشی) مشارکت داشته است. آثار دیگر شامل "هشتری تجنیسی"، "روحانی" و "داغلار چیچکی" است.

فعالیت‌های پژوهشی

نگارش و تألیف

عاشیق ایمران حیدری فصل «عاشیق‌ها زبان گویای مردم» را در کتاب موسیقی حماسی ایران به رشتهٔ تحریر درآورده است. این نوشته نشان‌دهندهٔ دانش عمیق وی در زمینهٔ تاریخ و نظریهٔ موسیقی عاشیقی است.

حفظ میراث شفاهی

یکی از مهم‌ترین نقش‌های ایمران حیدری، حفظ و ضبط میراث شفاهی موسیقی آذربایجانی بوده است. او در جشنواره‌های معتبر موسیقی نواحی ایران به عنوان داور و استاد حاضر شده و در تربیت نسل جدید عاشیق‌ها نقش داشته است. وی بر ریشه‌های تاریخی عاشیق‌ها به عنوان "اوزان‌ها" (شمن‌های باستانی) تأکید دارد و عاشیق‌ها را راویان داستان‌های مردمی مانند "کرم"، "غریب شاه سنم" و "طاهر و زهره" می‌داند. در پژوهش‌های سازشناسی، دستان‌بندی متداول ساز عاشیقی آذربایجان بر اساس الگوی او (از تبریز) توصیف شده که شامل تنظیم ۹ تا ۱۶ دستان برای اجرای مقامات است.

جوایز و افتخارات

1. تجلیل از خدمات به موسیقی نواحی (۱۳۹۵): آیین تجلیل در ۱۶ دی‌ماه ۱۳۹۵ در فرهنگسرای مهر تهران با حضور دکتر حسین محمدزاده صدیق (استاد زبان و ادبیات ترکی آذربایجانی) و محمدرضا درویشی (آهنگساز و پژوهشگر موسیقی نواحی) برگزار شد. این آیین با مشارکت خانه موسیقی ایران، از نیم‌قرن خدمات بی‌وقفهٔ وی تجلیل کرد. سخنرانان شامل سعید رنجبریان (مدیر فرهنگی هنری منطقه ۱۹ سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران) بودند و گروه‌های عاشیقی و هنرجویان وی به هنرنمایی پرداختند.
2. تقدیر در شب موسیقی ایران (اسفند ۱۴۰۳ / مارس ۲۰۲۵): در مراسم دوسالانهٔ آلبوم‌های موسیقی معاصر ایران، از عاشیق ایمران حیدری به عنوان یکی از برگزیدگان بخش موسیقی نواحی تقدیر شد. هیئت داوران شامل قاسم رفعتی، اردشیر کامکار و دیگران بود و کلیپی از داوری آلبوم‌های او پخش گردید.

دیدگاه‌ها و فلسفه هنری

ایمران حیدری بر اهمیت زنده نگاه داشتن سنت‌های عاشیقی تأکید دارد. او در گفتگویی اظهار داشته که «اجداد عاشیق‌ها اوزان‌ها هستند» و بر ضرورت شناخت ریشه‌های تاریخی این هنر تأکید کرده است. وی موسیقی عاشیقی را ابزاری برای انتقال مفاهیم اخلاقی و فرهنگی به نسل جدید می‌داند و معتقد است که موسیقی هنری است که نیازمند آزادی و اجرا است و نمی‌تواند پنهان بماند.

نقش در جامعه موسیقی

عاشیق ایمران حیدری عضو هیئت مدیرهٔ خانه موسیقی ایران است و نقش فعالی در تصمیم‌گیری‌های مربوط به موسیقی نواحی کشور ایفا می‌کند. وی همچنین در کارگاه‌های تخصصی خانه موسیقی ایران تدریس می‌کند و به عنوان داور در جشنواره‌های ملی حضور دارد.