در حال ویرایش شهرستان طالقان (بخش)

== ریشه لغوی طالقان ==
[[علی‌اکبر دهخدا|دهخدا]] ریشه طالقان را تالکان دانسته، وی می‌نویسد: صاحب انجمن آرا و به تبعیت او مؤلف [[فرهنگ آنندراج|آنندراج]]، طالقان را معرب این کلمه دانسته‌اند: «تالکان و تلکان، نام دو ولایت است یکی در [[استان خراسان شمالی|خراسان]] و دیگری در حوالی [[قزوین]] که نخست [[طلق|تلک]]؛ سنگی سفید و براق و معرب آن [[طلق]]، در آنجا یافته شد؛ بنابراین، این نام یافت و طالقان معرب آن است کذا فی القاموس».<ref>{{یادکرد وب |url=http://loghatnameh.com/dehkhodaworddetail-16ec899da8454bec8f2e7cd1da0c4c33-fa.html |title=لغتنامه دهخدا:طالقان |accessdate=۲۱ اکتبر ۲۰۱۰ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110820060101/http://loghatnameh.com/dehkhodaworddetail-16ec899da8454bec8f2e7cd1da0c4c33-fa.html |archivedate=۲۰ اوت ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref>

=== زبان ===
{{اصلی|تاتی طالقانی}}
طالقانی‌ها به [[زبان مازندرانی|مازندرانی]] سخن می‌گویند. به عقیده برخی از صاحب‌نظران، زبان مردم طالقان به دو دسته [[زبان مازندرانی|مازندرانی]] و طالقانی تقسیم می‌شود. روستاهایی که بین [[جوستان]] و کوه‌های کندوان قرار گرفته‌اند به گویش [[طبری طالقانی]] از [[زبان مازندرانی]] سخن می‌گویند. از جوستان به سمت باختر به زبان مازندرانی با [[تاتی طالقانی|گویش طالقانی]] سخن می‌گویند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://alborz.doe.ir/portal/home/?125777%2F%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B7%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%86|عنوان=زبان مردم طالقان فارسی مازندرانی و با لهجه تاتی است|بازبینی=۱۱ اكتبر ۲۰۱۹|archive-date=۲۱ ژوئیه ۲۰۱۶|archive-url=https://web.archive.org/web/20160721173409/http://alborz.doe.ir/Portal/home/?125777%2F%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B7%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%86|url-status=dead}}</ref> به عقیده [[حبیب برجیان]] [[شهمیرزاد]]، قصران و [[ساوجبلاغ]]، [[شهرستان طالقان|طالقان]] و [[الموت]] و [[کلاردشت]] و [[تنکابن]] یا کاسپی مرکزی گونه‌های زبانی پیرامون مازندران محسوب می‌شوند. این پژوهشگر [[زبان مازندرانی|زبان طبری]] علاوه بر زبان، رسوم مشترک را هم دیگر ویژگی ساکنان حوزه زبان کاسپی دانست و گفت: آیین تیرماه سیزده شو از ویژگی‌های مشترک [[گیلان]] و [[مازندران]] است. مردم [[شهرستان طالقان|طالقان]] و [[الموت]] هم از این جشن سخن می‌گفتند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.irna.ir/news/83385759/کاهش-توجه-به-زبان-مازندرانی-در-قرن-بیستم|عنوان=مصاحبه با حبیب برجیان دربارهٔ زبان‌های کاسپین}}</ref> در کتاب استان‌شناسی البرز چاپ [[وزارت آموزش و پرورش]]، گویش مناطقی از [[کرج]] و طالقان، [[شهرستان ساوجبلاغ|ساوجبلاغ]] شبیه به [[زبان مازندرانی|مازندرانی]] عنوان است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://dl.ketabesabz.com/ebooks3/up/ostan-shenasi-alborz_%5Bwww.ketabesabz.com%5D.pdf?|عنوان=استان‌شناسی البرز}}</ref> [[تاتی طالقانی]] می‌تواند گونه‎ای از زبان‌های شبهه طبری باشد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.irna.ir/news/83385759/%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%AA%D9%88%D8%AC%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85|وبگاه=www.irna.ir|بازبینی=2023-07-09}}</ref> برخی از صاحب‌نظران نیز [[گویش طالقانی]] را از [[گویش‌های تاتی‌گونه]] می‌دانند.گرچه گویش مردم طالقان با تات‌های بقیه مناطق ایران فرق دارد. به گفته منیژه یوحنایی حوزه گستردگی زبان مازندرانی از شرق تا گرگان از جنوب تا شهمیرزاد، [[سنگسر]]، فیروزکوه، دماوند، لواسانات و مناطق شمالی امامزاده داوود و طالقان و از غرب تا تنکابن استاست.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=منیژه یوحنایی|نشانی=https://search.ricest.ac.ir/DL/Digitization/TempDownload/AllPage200778Limit.pdf|عنوان=زبان مازندرانی}}{{پیوند مرده}}</ref> به عقیده برخی از صاحب‌نظران مثل دانشنامهٔ ایرانیکا، گویش های [[دهستان پایین‌طالقان|پایین طالقان]] و [[دهستان میان‌طالقان|میان طالقان]] و الموت گونه‌های زبان [[زبان گیلکی|گیلکی]] محسوب میشوند.