حبیبالله آزادی
شهید حبیبالله آزادی (تاریخ تولد نامعلوم – شهریور ۱۳۷۷) خلبان آزمایشگر ایرانی بود که در طول آزمایش پروازی هواپیمای آوا ۲۰۲ جان خود را از دست داد.[۱][۲][۳] وی یکی از اساتید برجسته خلبانی ایران محسوب میشد و به عنوان خلبان آزمایشگر در پروژه ساخت اولین هواپیمای سبک بومی ایران فعالیت داشت.[۳]
زندگینامه
فعالیت حرفهای
حبیبالله آزادی در زمان شهادت به عنوان خلبان آزمایشگر در شرکت صنایع هوایی ایران که وابسته به وزارت صنایع و معادن بود، مشغول به خدمت بود.[۱][۴][۲] این شرکت در دهه ۱۳۷۰ با هدف طراحی و ساخت وسایل پرنده سبک تأسیس شده بود.[۴][۵]
آزادی به عنوان یکی از برترین اساتید خلبانی ایران شناخته میشد و مسئولیت آزمایشهای پروازی محصولات جدید هوایی را بر عهده داشت.[۳]
پروژه هواپیمای آوا ۲۰۲
معرفی پروژه
هواپیمای آوا ۲۰۲ یک هواپیمای تکموتوره پیستونی دونفره سبک بود که توسط متخصصان ایرانی در شرکت صنایع هوایی ایران طراحی و ساخته شد.[۴][۶][۲] این هواپیما در رده هواپیماهای زیرسبک قرار داشت و وزن آن حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ کیلوگرم بود.[۶][۲]
مشخصات فنی
هواپیمای آوا ۲۰۲ دارای ویژگیهای زیر بود:[۲]
- سازه تمامفلزی از جنس آلومینیوم
- بال دارای تیر اصلی
- دو باک سوخت در بالها با ظرفیت کل ۱۲۰ لیتری
- کاناپی (اتاقک پرواز) از نوع کشویی به طرف جلو و از جنس پلکسیگلاس
- موتور آمریکایی
- سیستمهای ADF، VOR و GPS
- ارابه فرود سهچرخ ثابت با ترمزهای هیدرولیک
- سرعت افقی در سطح دریا ۲۶۰ کیلومتر بر ساعت
- سرعت کروز (۷۵ درصد قدرت) ۲۵۰ کیلومتر بر ساعت
این هواپیما طبق آییننامه JAR-VLA طراحی و ساخته شد.[۶]
فرودگاه آزادی
برای انجام عملیات تست و پرواز هواپیماهای سبک، شرکت صنایع هوایی ایران در حدود سالهای ۱۳۷۷ و ۱۳۷۸ اقدام به ساخت فرودگاهی اختصاصی در ضلع جنوبی شهر آبیک قزوین (در نزدیکی روستای صالحیه در شهرستان نظرآباد) کرد.[۴][۷][۸] این فرودگاه بعدها به نام فرودگاه آزادی شناخته شد.[۱][۹][۱۰]
شهادت
سانحه تست اسپین
در شهریور ماه سال ۱۳۷۷، حبیبالله آزادی مأمور انجام یک آزمایش بحرانی به نام تست اسپین (Spin Test) روی هواپیمای آوا ۲۰۲ شد.[۱][۱۱][۱۲] تست اسپین یکی از خطرناکترین آزمایشهای پروازی است که برای بررسی رفتار هواپیما در شرایط استال (Stall) و چرخش مارپیچی انجام میشود.[۱۱]
در این تست، خلبان سرعت هواپیما را به حدی کاهش میدهد که جریان هوا از روی سطح بال جدا میشود و هواپیما وارد حالت استال میگردد. سپس هواپیما شروع به چرخش مارپیچی رو به پایین میکند.[۱۱] برای هواپیماهای کوچک مثل آوا ۲۰۲، قانون میگوید اگر هواپیما وارد اسپین شد، باید خلبان بتواند آن را از اسپین خارج کند.[۱۱]
جزئیات سانحه
برای اطمینان از ایمنی، یک چتر نجات روی هواپیما نصب شد تا در صورت عدم خروج هواپیما از حالت اسپین، بتوان با باز کردن چتر، هواپیما را از این حالت خارج کرد.[۱۱][۱۲] کاپیتان آزادی قرار بود ابتدا چتر را تست کند و مطمئن شود که درست کار میکند.[۱۱][۱۲]
به گفته کارشناسان، در روز سانحه، حبیبالله آزادی کمربند ایمنی خود را نبسته بود و به محض باز شدن ناگهانی چتر، سر وی به کنسول جلوی هواپیما برخورد کرد و منجر به فوت وی شد.[۱۱][۱۲] هواپیما پس از طی مسافتی سقوط کرد.[۱۱]
یادبودها
نامگذاری فرودگاه
پس از شهادت حبیبالله آزادی، فرودگاهی که محل انجام آزمایشهای پروازی بود، به نام فرودگاه آزادی نامگذاری شد.[۱][۹][۱۳][۱۴] این فرودگاه در جنوب غربی شهرستان نظرآباد در استان البرز و در نزدیکی روستای صالحیه قرار دارد.[۹][۱۰][۷]
فرودگاه آزادی بعدها به عنوان نخستین مجموعه پروازی بخش خصوصی در ایران و حتی خاورمیانه فعال شد و محلی برای آموزش خلبانی و پروازهای تفریحی گردید.[۹][۱۴][۱۵] کارشناسان بر این باورند که «پدیده هوانوردی عمومی در ایران» به طور جدی از این فرودگاه آغاز شده است.[۱۳][۱۴][۱۵]
وضعیت فعلی
فرودگاه آزادی در سال ۱۳۹۱ میزبان نمایش هوایی «اوج ایرانیان» بود که برای اولین بار در کشور، ۱۵۰ فروند هواپیمای فوقسبک در آن به پرواز درآمدند.[۹][۱۵] این فرودگاه در حملات هوایی اکتبر ۲۰۲۴ (آبان ۱۴۰۳) مورد حمله قرار گرفت و خسارات سنگینی دید.[۴][۱۶][۸][۱۷]
میراث و تأثیر
شهادت حبیبالله آزادی در حین انجام وظیفه، نمادی از فداکاری متخصصان ایرانی در راه توسعه صنایع هوایی کشور است.[۳] وی به عنوان یکی از برترین اساتید خلبانی ایران یاد میشود که جان خود را در راه پیشرفت دانش فنی و علمی کشور فدا کرد.[۳]
پروژه هواپیمای آوا ۲۰۲ پس از این سانحه برای مدت کمتر از یک دهه متوقف شد.[۲][۳] در سال ۱۳۷۹، پروژه موفق به دریافت گواهینامه بینالمللی پرواز شد.[۱۸] از این پروژه تنها یک فروند هواپیما باقی ماند که تا چند سال پیش در اختیار سازمان هواپیمایی کشوری بود و سپس به بخش خصوصی واگذار شد.[۲]
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ «هواپیماهای فوق سبک در ایران». تین نیوز. ۲۰۱۵-۱۱-۰۳. دریافتشده در ۲۰۲۵-۱۱-۱۶.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ ۲٫۵ ۲٫۶ «رادار پروازی خاموش؛ گفتوگو با عضو تیم سازنده هواپیمای آوا ۲۰۲». آخرین خبر. ۲۰۱۸-۰۷-۰۲. دریافتشده در ۲۰۲۵-۱۱-۱۶.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ ۳٫۵ «توسعه ترابری هوایی کشور؛ از خودکفایی در تعمیر هواپیما تا ساخت سیمرغ». تین نیوز. ۲۰۲۴-۰۵-۳۱. دریافتشده در ۲۰۲۵-۱۱-۱۶.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ ۴٫۴ آرمان بیات (۲۰۲۵-۰۹-۱۶). «آزادی در آتش؛ روایت خسارت و بازسازی یک فرودگاه خصوصی». ترابران. دریافتشده در ۲۰۲۵-۱۱-۱۶.
- ↑ «تحقیق مقاله صنایع هوایی». آران پیپرز. ۲۰۰۱-۱۲-۳۱. دریافتشده در ۲۰۲۵-۱۱-۱۶.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ایرج فروزان (۲۰۱۲-۰۷-۲۴). «ساخت هواپیمای دو نفره ایرانی». مشرق نیوز. دریافتشده در ۲۰۲۵-۱۱-۱۶.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ «فرودگاه آزادی». ویکیپدیای فارسی. ۲۰۲۱-۰۲-۲۳. دریافتشده در ۲۰۲۵-۱۱-۱۶.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ «آبیک فرودگاهی ندارد که آسیب دیده باشد». خبرگزاری بسیج. ۲۰۲۵-۰۷-۰۹. دریافتشده در ۲۰۲۵-۱۱-۱۶.
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ ۹٫۳ ۹٫۴ «فرودگاه آزادی نظرآباد؛ مرکز آموزش و تفریحات هوایی اسکای بوی». اسکای بوی. ۲۰۲۵-۰۹-۰۲. دریافتشده در ۲۰۲۵-۱۱-۱۶.
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ «فرودگاه آزادی». سایت رسمی فرودگاه آزادی. ۲۰۱۸-۰۶-۰۵. دریافتشده در ۲۰۲۵-۱۱-۱۶.
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ ۱۱٫۳ ۱۱٫۴ ۱۱٫۵ ۱۱٫۶ ۱۱٫۷ «فرودگاه آزادی». گازک (وبلاگ). ۲۰۰۸-۰۸-۲۱. دریافتشده در ۲۰۲۵-۱۱-۱۶.
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ ۱۲٫۲ ۱۲٫۳ «اوت ۲۰۰۸». گازک (وبلاگ). ۲۰۰۸-۰۸-۲۵. دریافتشده در ۲۰۲۵-۱۱-۱۶.
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ «فرودگاه آزادی؛ تاریخچه + راههای دسترسی». مستر بلیط. ۲۰۲۴-۰۷-۱۳. دریافتشده در ۲۰۲۵-۱۱-۱۶.
- ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ ۱۴٫۲ «فرودگاه آزادی». شهر مجازی. ۲۰۲۴-۱۲-۳۱. دریافتشده در ۲۰۲۵-۱۱-۱۶.
- ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ ۱۵٫۲ «فرودگاه آزادی، نخستین مجتمع خصوصی هوانوردی خاورمیانه». کجارو. ۲۰۱۸-۰۱-۳۱. دریافتشده در ۲۰۲۵-۱۱-۱۶.
- ↑ «برنامهریزی برای بازسازی فرودگاه آزادی ۵ ماه پس از حمله رژیم صهیونیستی». ایسنا. ۲۰۲۵-۱۱-۱۴. دریافتشده در ۲۰۲۵-۱۱-۱۶.
- ↑ «خسارات شدید فرودگاه آزادی و آشیانه هواپیماهای فوق سبک پس از حملات رژیم صهیونیستی». کن. ۲۰۲۵-۰۶-۳۰. دریافتشده در ۲۰۲۵-۱۱-۱۶.
- ↑ «فاجعه آوا ۲۰۲ در حال تکرار است». سنا. ۲۰۱۶-۱۰-۲۸. دریافتشده در ۲۰۲۵-۱۱-۱۶.