محله مصباح

محله مصباح (کرج) یکی از قدیمی‌ترین محله‌های شهر کرج است که در حال حاضر به عنوان یکی از مراکز اصلی این شهر شناخته می‌شود. این محله در بخش مرکزی کرج واقع شده و همراه با سه محله دیگر یعنی حصار، حیدرآباد و دولت‌آباد، هسته‌های اولیه شهر کرج را تشکیل می‌دهند.

موقعیت جغرافیایی و محدوده

محدوده مکانی

محله مصباح در منطقه ۲ شهرداری کرج قرار دارد و محدوده آن به شرح زیر است:

• از شمال: خیابان نصرتی و خیابان کیانپور
• از شرق: بلوار چمران
• از جنوب: بلوار هفت‌تیر
• از غرب: بلوار امامزاده حسن (ع) و بلوار مصباح

محله‌های همجوار

محله مصباح با محله‌های زیر همجوار است:

• محله اصفهانی‌ها
• محله قلمستان
• شهرک فهمیده
• محله چهارصد دستگاه

تاریخچه

محله مصباح در گذشته به نام "ده کرج" شناخته می‌شد و هسته اصلی و قدیمی‌ترین بخش شهرستان کرج را تشکیل می‌داد. این منطقه با رشد و گسترش، به محله مصباح تبدیل شد. خیابان مصباح که خیابان اصلی این محله است، پیش از تبدیل به محور تجاری کنونی، به عنوان کوچه‌باغ خاکی شناخته می‌شد. با افزایش جمعیت و ساخت‌وساز، این محله از یک منطقه سنتی به مرکز تجاری تبدیل گردید.

محله مصباح در دوران قاجار یکی از مراکز مهم منطقه بود. ساخت کاخ سلیمانیه در این منطقه نشان‌دهنده اهمیت استراتژیک آن است:

خیابان‌ها و معابر مهم

• خیابان مصباح (معروف به سر مصباح) خیابان اصلی این محله است که از چهارراه مصباح آغاز شده و به سمت دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران ادامه می‌یابد.
• چهارراه مصباح که نام خود را از این محله گرفته، تقاطع خیابان امامزاده حسن (ع) و بلوار هفت‌تیر است. این تقاطع یکی از نقاط اصلی فعالیت‌های تجاری منطقه محسوب می‌شود.
• بلوار امامزاده حسن: محور اصلی شمالی-جنوبی
• بلوار هفت‌تیر: محدوده جنوبی محله
• خیابان کیانپور: از خیابان‌های اصلی داخلی محله
• خیابان بنفشه رهبری: محل قرارگیری مسجد اعظم مصباح

مراکز مهم

• محله مصباح یکی از مراکز تجاری اصلی کرج است، در این منطقه پاساژ وزراء

و مجتمع تجاری میلادو فروشگاه ‌های تخصصی کیف و کفش به فعالیت مشغول هستند.

• مصلی کرج (در چهارراه مصباح)
• دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
• مراکز درمانی متعدد مانند درمانگاه شبانه‌روزی کوروش و درمانگاه بهنام
• مسجد اعظم مصباح
• امامزاده حسن(ع) از فرزندان امام موسی کاظم (ع) و با قدمتی بیش از ۷۰۰ سال
• حمام تاریخی مصباح: این حمام متعلق به دوران قاجار است که در سال ۱۳۸۰ با شماره ۳۷۹۰ به ثبت ملی رسیده است. این بنا دارای معماری سنتی ایرانی با طاق‌های آجری گنبدی شکل است.
• کاروانسرای شاه‌عباسی: این بنا که متعلق به دوران صفویه (۱۰۷۸-۱۱۰۹ ق) است در ۲۲ فروردین ۱۳۵۶ با شماره ۱۳۶۸به ثبت ملی رسید. مساحت این بنا بیش از ۳۰۰۰ متر مربع با حیاط میانی ۹۰۰ متر مربع است. این کاروانسرا، ۲۱ حجره ایوان‌دار و ۵ بارانداز داشته است و امروزه یک مرکز تفریجی گردشگری است.
• کاخ موزه سلیمانیه: این بنا که در داخل دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران قرار دارد، متعلق به دوران قاجار (۱۲۲۵-۱۲۲۷ ق) است و توسط محمدحسین خان نظام‌الدوله (صدر اصفهانی) ساخته شده است و به پاس تولد سلیمان میرزا، پسر فتحعلی شاه، کاخ سلیمانیه نامیده شده است. در این کاخ، نقاشی‌های ارزشمند از عبدالله خان نقاش باشی هست. این بنا در ۲ اسفند ۱۳۲۷ با شماره ۳۷۰ به ثبت ملی رسید.

اتفاقات مهم تاریخی

دوران معاصر

تحولات شهری:

• تبدیل از ده کرج به محله مصباح
• گسترش فعالیت‌های تجاری در خیابان مصباح
• ایجاد چهارراه مصباح به عنوان مرکز ترافیکی مهم
• احداث مصلی کرج در چهارراه مصباح

رویدادهای فرهنگی:

• برگزاری مراسم‌های مذهبی در مسجد اعظم
• فعالیت هیئت‌های عزاداری معروف محله
• تبدیل کاروانسرای شاه‌عباسی به مرکز فرهنگی-تفریحی

ویژگی‌های اجتماعی و فرهنگی

ترکیب جمعیتی

محله مصباح دارای ترکیب جمعیتی متنوعی از ساکنان قدیمی و جدید است. حفظ هویت سنتی در کنار پذیرش تغییرات مدرن از ویژگی‌های این محله است.

فعالیت‌های فرهنگی

• برگزاری منظم مراسم‌های مذهبی
• فعالیت هیئت‌های سنتی عزاداری
• نمایشگاه‌های هنری در مراکز فرهنگی
• برگزاری جشنواره‌های محلی

وضعیت کنونی و چشم‌انداز

محله مصباح امروزه به عنوان یکی از مراکز تجاری، فرهنگی و تاریخی کرج شناخته می‌شود. ترکیب بناهای تاریخی، مراکز تجاری فعال و امکانات شهری، این محله را به مقصدی جذاب برای ساکنان و بازدیدکنندگان تبدیل کرده است. با پروژه‌های توسعه شهری و حفاظت از آثار تاریخی، این محله در آینده نقش بیشتری در توسعه گردشگری و فرهنگ شهری کرج ایفا خواهد کرد.