گویش ولاترویی

الگو:Infobox language گویش ولاترویی یا گویش ولایت‌رودی یا طبری ولاترویی گویشی از زبان مازندرانی می‌باشد که در روستای ولایت‌رود شهرستان کرج استان البرز گویش می‌شود و ریشه در زبان طبری قدیم دارد و در جمیع جهات با ساختمان و صرف فعل مازندرانی و صرف فعل موافقت دارد و نخستین بار توسط لمبتون در کتاب «سه گویش ایرانی» در سال 1938 مورد بررسی قرار گرفت. به اعتقاد حبیب برجیان گویش ولاترویی نوعی از زبان مازندرانی می باشد. ولادیمیر ایوانف گویش ولاترویی را یکی از گویش های زبان مازندرانی می داند. گلاتولوگ گویش ولاترویی را گویشی از زبان مازندرانی می داند.

محدوده جغرافیایی

این گویش در محدوده روستای ولایت‌رود تا گچسر در دامنه البرز مرکزی گویش می‌شود. این گویش در دره ولاترو شامل ولایت رود و دیزین می شود.

دستور زبان

ضمایر

در گویش ولاترویی ضمیر سه حالت دارد: فاعلی، مفعولی و ملکی. نمونه‌های زیر براساس گویش ولاترو صرف شده‌اند.

ضمیر	۱ مفرد	۲ مفرد	۳ مفرد	۱ جمع	۲ جمع	۳ جمع
فاعلی، ولایترود	men	te	ve/vi	amâ	šemâ	vešun
مفعولی، ولایترود	mera	tera	vera	amâra	šemâra	vešunra
ملکی، ولایترود	me	te	ve/vene	ame	šeme	vešune

شناسه

در زبان فارسی دو دسته شناسه داریم: گذشته و حال. اما در گویش ولایترودی سه دسته شناسه داریم: گذشته، حال ساده و حال التزامی. (نمونه زیر بر اساس گویش ولایترود شهرستان کرج تنظیم شده‌است)

۱. گذشته:

• بن ماضی ساده: -ba-xerd = خورد
• بن ماضی استمراری: -xerd = می‌خورد

گذشته	۱ مفرد	۲ مفرد	۳ مفرد	۱ جمع	۲ جمع	۳ جمع
شناسه	ema	i	a/e	emi	eni	ena

۲. حال ساده:

• بن مضارع اخباری: -xer = می‌خورد

حال ساده	۱ مفرد	۲ مفرد	۳ مفرد	۱ جمع	۲ جمع	۳ جمع
شناسه	ema	eni	ena	emmi	enni	enna

۳. حال التزامی:

• بن مضارع التزامی: -ba-xer = بخور

حال التزامی	۱ مفرد	۲ مفرد	۳ مفرد	۱ جمع	۲ جمع	۳ جمع
شناسه	am	i	a/e	im	in	an

صرف فعل

جدول زیر فعل خوردن (baxerdan) بر اساس گویش ولایترود صرف شده‌است.

زمان/شخص	۱ مفرد	۲ مفرد	۳ مفرد	۱ جمع	۲ جمع	۳ جمع
گذشته ساده	baxerdema	baxerdi	baxerda	baxerdemi	baxerdeni	baxerdena
گذشته کامل	baxerde-bema	baxerde-bi	baxerde-be	baxerde-bemi	baxerde-beni	baxerde-bena
گذشته التزامی	baxerde-bum	baxerde-bui	baxerde-bu	baxerde-buim	baxerde-buin	baxerde-bun
گذشته التزامی کامل	baxerde-bi-bum	baxerde-bi-bui	baxerde-bi-bu	baxerde-bi-buim	Baxerde-bi-buin	baxerde-bi-ben
گذشته استمراری	xerdema	xerdi	moxerda	xerdemi	xerdeni	xerdena
گذشته در حال انجام	da-xerdema	da-xerdi	da-xerda	da_xerdemi	da_xerdeni	da_xerdena
حال ساده/آینده	xeremma	xereni	xerena	xeremmi	xerenni	xerenna
حال در حال انجام	dar-xeremma	dar-xereni	dar-xerena	dar-xeremmi	dar_xerenni	dar_xerenna
حال التزامی	baxeram	baxeri	baxera	baxerim	baxerin	baxeran
آینده	xemma baxeram	xeni baxeri	xena baxera	xemmi baxerim	xenni baxerin	xenna baxeran

جملات

برخی جملات گویش ولاترویی و مقایسه آن با فارسی:

فارسی معیار	گویش ولاترویی
آن مرد گفت که این کار بد است که تو را سوار خر کردند	un mardi buta ge in kâr bada ge tere xar sevar hakerdena
چوپان گفت که عیب ندارد. این مردم نمی‌خواهند حسودند که من این‌ها را ببینم	kerd buta ge eib nârne ,in mardan meil nârna hasudene ke man inhâ bavinam
هر وقت که من می‌خواهم به پشت سرم می‌نگرم. هیچ نیست (غمی نیست)	har vaxt ke men meil darma xemi demâl eišema hich niya

جستارهای وابسته

• استان البرز
• شهرستان کرج